Ritual no galiñeiro

20181209_173705_resizedCarme Toba. O sábado e o domingo, despois de toda a semana de escola, deixábannos durmir un anaco máis entre sabas e cobertores. O xeito rutineiro de sono desaparecía cando nosa avoa nos petaba co mango da vasoira no piso do sobrado que, con aquel resoante “tum-tum”, vibraba no cuarto de arriba.

Espreguizabámonos e vestiámonos argallando as trasnadas do día que tiñamos por diante. Cando baixabamos, a avoa tiña o lume aceso e a pota do caldo fervendo. As cuncas do leite muxido con pan de boroa fumegantes agardábannos na mesa das cales dabamos boa conta.

A avoa arrastraba os zocos ata chegar ao galiñeiro e, nós, detrás, desganadas detrás do mandil dela. O galiñeiro, un pendello de pedra enclaustrado no palleiro acubillaba unhas trinta galiñas resgardadas dos males da noite, que adoitaban ser a xeada e o raposo. E nosa avoa comezaba co ritual. Desamarraba a chave de ferro que traía pendurada no lazo do mandil despois de espallar as verzas á beira da porta e despechaba.

O exército de galiñas rebulía por dentro mentres a avoa facía de carabineira na porta. Galiña a galiña ían pasando pola pedra. O ritual consistía en coller  unha galiña, introducirlle o dedo no orificio anal e mirar se tiña o ovo. Galiña que tivese ovo no cu, volvía para o poleiro, esa xa non saía ata que expulsara o tesouro. Galiña que non tivese ovo, saía voando das mans da avoa ata aterrar por riba das verzas verdosas molladas pola xeada. 20181209_173731_resizedO galo, o único que quedaba indemne, saía dubidoso e con pés de chumbo entre a algarabía do harén galiñáceo. Nós, as netas, faciamos de pequenos soldadiños tornando da porta e mantendo a orde no galiñeiro.

Logo de facer tal selección, a avoa achegábase aos niños e recollía no mandil os ovos da noite anterior. Como houbera algunha cáscara sen clara nin xema dentro, significaba que algunha galiña andaba por libre e llos papaba. Daquela comezaba un labor de investigación ata dar coa pita infausta.

A avoa tiña a súa lei propia con sentenza de execución, pois galiña que non daba rendemento acababa na ola. Logo do ritual, faciamos labores de vixía que remataban cando a avoa lavaba as mans na fonte, non fose ser que comésemos o caldo con esencia de cu de galiña.

Un día o ritual non se fixo e, non foi pola morte da avoa, senón que o palleiro fixo selección catastrófica ao esmagar co seu peso o desventurado galiñeiro.

7 comentarios en “Ritual no galiñeiro

  1. Apreciada Carme:
    Preciosos recuerdos me traen a memoria de mi infancia en la casa que nací de un barrio de la capital aragonesa de Zaragoza, que en el corral de la casa había crianza de gallinas, conejos, pavos para consumo propio.
    Recuerdos que se guardan en el corazón con grato cariño.
    Gracias por hacerlos recordar.
    Sinceramente un abrazo bien fuerte.
    Ezequiel (Nil).

  2. Carme: Gracias por tu amable respuesta. Sigue escribiendo.
    Magdalena con su gran maestría, como comentarista, te contará el “efecto Coolidge con todo detalle. Un beso.

  3. Querida Carme:
    Me refería al por qué, denominamos “Coolidge” a esta pauta de comportamiento. Paso a contarte tal anécdota:
    Fue en memoria de Calvin Coolidge, que presidió Estados Unidos entre 1923 y 1929.
    En una ocasión, el presidente y su esposa visitaron una granja avícola y la señora, al notar las inquietudes amatorias del gallo, se interesó por la frecuencia con que copulaba el fogoso animal.
    ¡ Docenas de veces ! – le dijo el avicultor.
    – Por favor, dígaselo al presidente – respondió ella medio en broma.
    – ¿ Y siempre lo hace con la misma gallina? – preguntó el presidente.
    – No, señor, – respondió el granjero – cada vez con una distinta.
    – Por favor, dígaselo a mi señora – le sugirió el presidente Coolidge al granjero.

    Un poco de humor nunca viene mal, ¿verdad, Carme ?

    Besiños palmeiráns.

  4. Moi nervioso se poñía o galo cando miña avoa iniciaba ese mesmo ritual. E non lle faltaba razón, pois aquela maneira de “mirarlle o ovo ás pitas” – no fondo e na forma- era para o galo unha clarísima competencia desleal.
    Tanto así, que cando a galiña volvía a poñer as patas no chan logo do trance verificador, el achegábase a ela solícito e acariñador para lle deixar ben claro que o de miña avoa era un puro interés ausente de amor.

  5. Moitas grazas, Magdalena e Nati.
    Alédame saber que vosas avoas eran coma a miña, elas si que sabían basándose nos poucos recursos que tiñan.
    Magdalena, por suposto que podes contarme o por qué do teu nome, sería grato sabelo.
    Agradézovos que vos gustara o relatiño, pois sentides ou recordades o mesmo ca min.
    Mándovos unha aperta e un bico forte as dúas.

  6. Qué recuerdos los de nuestras abuelas y sus gallinitas!!! Me ha gustado muchísimo tu artículo Carme. Aunque los rituales “das nosas avoas” fueran los mismos, cada uno tenía su peculiar encanto.
    Lo de meter el “dedo en el culo” de la gallina, me daba mucho asco también, por eso iba detrás de la abuela para asegurarme que, efectivamente se lavaba las manos, antes de poner la comida en la mesa.

    Nuestras gallinas, al igual que las de la abuela de Magdalena, andaban sueltas por la huerta. De ahí que, en ocasiones, ponían sus huevos en los lugares más recónditos; tanto que, muchas veces, nos volvíamos locas buscando donde los habrían puesto. En ocasiones los encontrábamos putrefactos.

    En lo del sexo, como era muy niña, no entendía lo de aquellos “pases toreros” que el gallo se pegaba alrededor de la gallina, dejándola sin “plumas y cacareando”.

    El “efecto Coolidge”que nuestra querida comentarista nos ha relatado-con tanto detalle-, lo desconocía en aquel entonces. Menos mal que las abuelas no disponían de tal cantidad de gallinas, porque con semejante “desplume”- realizado por el rey del gallinero…, daba para hacer un buen colchón.

    De vez en cuando, es agradable recordar el ayer.
    Mi recuerdo desde este bello rincón de Palmeira.

  7. Querida Carme:
    Aunque nosotros eramos “pescos” también tuvimos gallinas. Recuerdo a mi abuela hacer el mismo ritual que la tuya, exceptuando que ella las dejaba salir. Cuando la gallina quería sacar el huevo de la cloaca, ya se metía nuevamente en el gallinero donde mi abuela tenía colgadas unas cintas atrapamoscas que renovaba cuando las veía razonablemente ennegrecidas. También recuerdo como le limaba un poco el pico a la que era desleal con quien la alimentaba y se atrevía a comer sus propios huevos.
    Gallos, siempre había dos o tres; yo me quedaba pasmada mirando el ceremonial de aquellos encrestados que bailaban de medio lado antes de subir encima de la pobre gallina para dejarla desplumada. Siempre que los veía socorría a las pobres pitas “tornándolos” con la escoba, en aquellos días aún desconocía el “efecto Coolidge”, ese comportamiento animal en virtud de que el cambio de pareja estimula la libido y que en un solo día puede cubrir hasta cincuenta gallinas. Para no alargarme más, otro día te cuento (si te interesa) el por qué le han dado ese nombre a tal proceder.
    Me ha encantado tu artículo.
    Besiños palmeiráns, Carme.

Deixa una resposta a Naty Cancelar a resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *