A árbore da vida, de Álvaro de la Vega

aasX. Ricardo Losada. Visito no Museo de Arte Contemporáneo de Vigo a extraordinaria exposición A árbore da vida do escultor lugués afincado en Rianxo, e nun dos cumios da escultura galega actual, Álvaro de la Vega. A medida que me movo polos diferentes grupos escultóricos (376 figuras de madeira), recordo o asombro que me produciu hai moitos anos decatarme da inmensa variedade de xestos e posturas que tiñan os meus alumnos á hora de escribir nun exame. Pasei dúas horas fixándome nos detalles e como eses detalles configuraban mundos e psicoloxías diferentes. Como o propio Álvaro di nun dos textos que acompañan a exposición: “A obra é coma un gran río: ao principio parece monótono, pero cando nos agachamos e poñemos a atención, descubrimos mil universos singulares”. Así é. A exposición hai que vela moi preto das figuras, fixándote nas diferentes formas e xestos e posturas e, sobre todo, nas variadas relacións, mediatas e inmediatas, que se establecen entre elas, pois reflicten, ao meu entender, unha profunda admiración do autor polo arte (pre)dramático e os mitos máis ancestrais do inconsciente colectivo humano.

Aínda así, nun segundo percorrido decateime de algo que aínda me parece máis substancial, e que me recordou unha das experiencias intelectuais máis gratificantes da miña vida. Decatarme da importancia da filosofía de Platón cando primaba o común sobre o diferente e que eu, na miña inxenuidade xuvenil, sempre minusvalorara. Vendo desde unha perspectiva panorámica a exposición, decateime de que toda esa variedade de universos singulares só se sostiñan e só captaban relevancia desde o fondo común que conformaban os rostros ou, mellor dito, o Rostro, ou mellor dito aínda, a expresividade ou ausencia de expresividade dos rostros, tanto o desas figuras que observan as diferentes escenas como o desas que as protagonizan, mesmo en actos tan compulsivos e violentos como unha violación ou ulir as partes íntimas (esa admiración do autor pola saúde física) para detectar a hixiene moral ou a falta de hixiene moral da humanidade. É certo, como di Álvaro noutra das frases da exposición, homenaxe a O xardín das delicias, que “aloucados, carnais, entusiastas, submisos, vividores, xentís, solitarios, pasivos, todos caben e buscan o seu lugar na árbore da boa vida”, pero a miña experiencia non foi finalmente esa. E non o foi porque son os rostros e a atmosfera que crean os rostros os que, na miña sensibilidade, acabaron sendo os verdadeiros protagonistas da exposición. aassPorque non é unha exposición que celebre a vida ou a morte, nin que busque ou negue un Sentido, nin que invite ou rexeite entrar neses múltiples universos singulares. Non é optimista nin pesimista, nihilista nin utópica. É simplemente unha exposición ante a que o visitante (cando menos o visitante que isto escribe), se pregunta iso que todos os seres humanos nos preguntamos algunha vez, sobre todo cando os anos se acumulan: “E isto é todo? Para isto nacemos?”. E, deseguido, faltos de palabras e conceptos fiables, respondemos actuando co corpo, a única sinceridade á que temos acceso.

As figuras de Álvaro actúan ou observan pero, en calquera caso, son froito dunha inercia máis física que química, máis química que biolóxica, máis biolóxica que cultural, e por iso, só por iso, máis metafísica (ese Rostro) que física. Son figuras que xorden do baleiro e encarnan o baleiro botando en falta ese baleiro que ocupan e comparten. Fixémonos nesa parella abrazada que colga do teito. Cal é o feito relevante, ese que toda obra de arte ten que significar? Cales son os feitos irrelevantes? Nin sequera abrazadas sobre o abismo as figuras de Álvaro contan unha historia particular ou exemplifican a Grande Historia da Humanidade, da Nación, do Deus Supremo, do Amor ou dos Dereitos Humanos. Revelan, simplemente, que cada instante de vida do noso corpo pertence só a ese instante. Como diría Peter Cook: “Oh, si, aprendín dos meus erros e estou seguro de poder repetilos exactamente”.

6 comentarios en “A árbore da vida, de Álvaro de la Vega

  1. Prezada Magdalena:

    HOxe ás estrataxemas chámanlles algoritmos e son a
    palabra de moda, e a máis rendible. E, ao parecer, o súmmun
    da intelixencia e da creatividade.
    Contar anécdotas é fácil. Adaptalas a un contexto determinado, non tanto.
    Aínda que tamén é certo que ás veces excédeste de creatividade.
    É o que pensou a miña muller cando viu que me comparabas coa
    caoba.
    Máis apertas

  2. Prezada Carmen:

    A exposición está ata mediados de xuño. Paga a pena visitala. Con toda seguridade vas ter unha experiencia distinta da miña, sempre condicionada pola filosofía. Onte mesmo, o autor díxome que co meu texto lle descubrira cousas que el non percibira na súa obra. É lóxico. Percibimos co cerebro, non cos ollos, e os nosos cerebros son moi distintos. Agardo que, se é o caso, compartas con nós a túa experiencia.
    Tanto o Museo do Prado como O xardín das delicias ben merecen unha visita. Hai tempo que lle comentei á muller que temos que ir. Xa case non recordo a última visita, creo que foi a ver a exposición de Vermeer.
    E iso é todo? Eu creo que as figuras de Álvaro, ou as do Bosco, actúan para non facerse esa pregunta. E dáme a impresión de que moitos seres humanos fan o mesmo. Alédame saber que non é o teu caso.
    Agardo que non se cumpriran as malas previsións sobre o cocido. Ningún artigo ten
    dereito a iso.

    Apertas rianxeiras

  3. Sinceramente, voluntad nunca me falta para escribir, ni tampoco para leer, querido J.R. El séptimo pecado capital no entra en mi agenda, y si le llamas creatividad a contar anécdotas para suplir lo que no puedo contestar a causa de mis vagos conocimientos, yo puedo asegurarte que esa creatividad está basada en infinidad de estratagemas.
    Mira, acabo de echar mano de la libreta número trece y voy a sacar de ella una frase que me viene como anillo al dedo: ” Todo árbol es madera, pero el pino no es caoba”.
    He ahí la diferencia: yo soy madera de pino, tú, eres caoba.
    Besiños palmeiráns, querido profesor.

  4. Querido profesor:
    Las más de las veces, cuando visitamos una exposición, pasamos casi de largo, sin pararnos a pensar qué pretende transmitir el artista con su obra. A juzgar por las fotos que muestras, observar de cerca los rostros de esas figuras -o el Rostro- tiene que resultar impactante. Espero que no se trate de una exposición itinerante y que cuando aterrice por esos lares -lo de aterrizar es un decir, puesto que suelo hacer el viaje en coche- continúe en el Museo de Vigo.
    Tu artículo me lleva a pensar que hace mucho tiempo que no visito el Museo del Prado y que vale la pena volver a observar el cuadro del Bosco con detenimiento: las preguntas que me suscita y si mi respuesta es una elevación de hombros…
    “¿Y eso es todo?”´. Mejor pasar por la vida sin hacernos esa pregunta…
    Me uno a Magdalena en su comentario a la cita de Peter Cook.
    Acabo de comprobar que casi se me queda en seco el cocido. Está visto que lo mío es robarle horas al sueño.
    Volveré a leer tu artículo más detenidamente. Me parece extraordinario.
    Que tengas un bonito día.

  5. Benquerida Magdalena:

    A min tamén me pasa o mesmo. Traballo mellor pola mañá. Aínda que non sempre foi así. Hai anos gustábame prolongar as noites. Estou ben contento co cambio, por moito que indique certa senilidade.
    Agardo non parecer tan pretensioso. Non me creo capaz de determinar a psicoloxía dos meus alumnos pola súa forma de escribir. O único que fago (vixiar exames é moi aburrido) é idear un mundo psicolóxico a partir desas posturas, en moitas ocasións realmente inverosímiles.
    Álvaro ten tamén esa habilidade que sinalas en Lorenzo Quin. Recoméndoche moi vivamente esa exposición en Vigo. Sei que es unha gran viaxeira cultural. (No teu caso renuncio a pór turista cultural).
    A frase de Cook é xenial, sen dúbida. Como deben selo os teus cadernos.
    Sigo admirando a túa vontade e a túa creatividade para contestar todas as entradas deste Café.
    Apertas rianxeiras

  6. Siempre me gusta ( a ser posible ) escribir por la mañana, el sueño reparador ayuda a tener las ideas un poquito más claras, por la tarde, pienso, que la mente ya está más embotada . Hoy, sin embargo, mi disposición a contestarte más temprano se quedó en proyecto, pues fui a un acto relacionado con las víctimas de género, a Ribeira.
    Y pasando a tu artículo, debo decirte que me llamó la atención cuando explicas en como te fijabas en los diferentes gestos y posturas que tus alumnos adoptaban corporalmente, y que de esas poses determinabas su diferente psicología. Apasionante.
    En un bazar de Andorra, todas las semanas exponían varias figuras del escultor Lorenzo Quinn; eran figuras de manos. Siempre me paraba ante aquél escaparate para verlas, pues me llamaba poderosamente la atención que el artista pudiera realizar de unas simples manos tanta pluralidad. Ahora al leerte, se me ocurre que tal como tú observabas las poses de tus alumnos, seguramente, Lorenzo, mientras se tomaba un café en un bar, adivinaba la ocupación o empleo de aquellas manos callosas, finas, largas o chatas, que sostenían un vaso o una taza de café para luego darles la forma de ese gran rio de posibilidades que su talento convertía en mil universos de figuras singulares.
    La frase de Peter Cook, bárbara. Esa va para la libreta diecisiete.
    Besiños palmeiráns, querido profesor.

Deixa una resposta a x ricardo losada Cancelar a resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *