Afrodisíacos das “Boticas Prodixiosas”, de Álvaro Cunqueiro

tertulia 3Fidel Vidal. Tertulia de boticas prodigiosas, é un fermoso e ilustrado libro de Álvaro Cunqueiro, editado por Destino en 1976, cunha tirada de 3000 exemplares numerados, asinados os primeiros 500 que se acompañan dun augaforte de Celedonio Perellón. Nun alarde de erudición e fantasía Cunqueiro describe múltiples elixires e singulares remedios para os máis variados padecementos. “Escribir estas páxinas, foi para o autor –dedicadas á memoria do seu señor pai, boticario na episcopal cidade de Mondoñedo-, como tomar unhas plácidas vacacións”.

Velaquí unha escolla dalgúns afrodisíacos. Comezamos pola farmacia da Meca, onde a lingua de caimán, boa tamén para conservar a memoria, facía de potente e sensual excitante. O caimán debería ser macho e virxe ou, se acaso, libre de contactos sexuais con mulleres. Segundo unha tradición alexandrina recollida por Plinio, “no antigo Exipto as mulleres prostituíanse con crocodilos” (páx. 11).

A anhélida, planta traída das Molucas, por outro nome alentadora quente, procuraba “amorosos sentimentos e inclinacións cara a homes e mulleres”, era un remedio da botica secreta do Rei de Portugal. Os médicos, amais de curar a tose, mellorar a vista, borrar as almorrás e conceder valor militar, asentían e aceptaron nela propiedades afrodisíacas e virilizantes (páx. 43).

tertuliaNa botica de Elsinor aparece a bermimalva, explosiva e voandeira, chamada así porque a flor madura, do tamaño dunha cereixa, ofrece cores malva e vermella, e cando estala hai que recoller no ar as lanuxes que despide. En infusión eran usadas polos anciáns para soñaren accións eróticas. Ao parecer os derradeiros coitos de Goethe seica foron soñados, xa que logo esta liliácea era entón moi socorrida en Alemaña (páx. 67).

A famosa mestura de seme de Avicena con viño de palma, atopada nunha copa de marfil que percorreu o mundo, pertence á botica do Vello da Montaña. Talvez o cabaleiro Casanova –catro coitos en douscentos pasos con salto de tellado- bebera unha culleradiña desta apócema. Tamén foron utilizados como afrodisíacos os restos de corazón e de fígado do peixe do río Tigris, grazas aos que o matrimonio entre Luís XVI e María Antonieta puido consumarse.

Na botica de Camelot, maiormente abastecida por Bizancio, se a “flor de occidente” era un filtro amoroso de perpetuo éxito, a “planta oriental”, que medra á beira do Letheo, procuraba o esquecemento e, en forma de po, produce amnesia (páx. 79). Nos estantes da botica de Mahaut D’Artois, ademais da auga da fausse morte, eran de gran sona os estimulantes eróticos, dos que dispuxeron Margarita e Branca de Borgoña, elaborados con “malvasía de Chipre e testículos de león e crocodilo”. tertulia2De Sicilia, por mediación de cardeais italianos, chegaban a Aviñón as píldoras de estramonio, unha solanácea que os portugueses chaman figueira do demo, ben estendida o seu uso como afrodisíaco na América hispánica (páx. 103).

Para rematar, Cunqueiro conta que Sade, o divino marqués, ensaiou coas mozas “les bonbons du libertin”, que eran simplemente “unha mestura de cantáride de anises”, sen efectos sexuais coñecidos pero si nocivos: vómitos, lumbalxias e irritacións urinarias (páx. 124). Sade só exerceu o papel orxiástico nas súas un tanto aburridas novelas, como Justine ou 120 xornadas de Sodoma.

9 comentarios en “Afrodisíacos das “Boticas Prodixiosas”, de Álvaro Cunqueiro

  1. Moitas gracias (grazas?) pola túa disertación acerca do hemisferio esquerdo da noz, pero prefiro seguir “in albis” e non meterme en semellante galimatías.
    A tardiña penso sair a mercar o teu libro e outros que me recomendou Magdalena e non din con eles.
    Coido que para hoxe xa é abondo o meu intento de responder en galego. Case resultaría mellor meterme co experimento da noz.
    Apertas

  2. Vaites marabilla de conversas! En especial as que van de “remedios”. A apócema da que falo, benqueridas Carmen e Magdalena, está en vías de experimentación. Así é que non hai que se dar présa. O asunto das noces ten o seu interese e unha gran dificultade. A primeira vista calquera dos dous pode facer o seu papel, mais non é de todo correcto. Como se localiza o hemisferio esquerdo dunha noz? Hai que ir á orixe do enlace do froito coa póla: ese virá ser coma o embigo, e a pegada máis ancha nos dará a parte baixa. Xa temos a orientación correcta. Pondo a noz nesa posición, de cu, ao revés do que esperamos se convertemos as cascas en barquiños, coa marca ancha da unión cara abaixo (unha dificultade non sempre resolta), o hemisferio esquerdo está localizado. Sei que non é nada doado pero coido que pagará a pena. Polo menos a min.
    Con respecto ao meu libro o mellor é que faledes coa vosa libraría habitual para o pedir á editorial no caso de que non o teña.
    Moi agradecido. Saudiña e aire limpo

  3. Todavía me estoy riendo con tu respuesta a Magdalena. Ya veo que estás muy al día en la lectura de poetas, filósofos y teólogos (por algo perteneces al gremio). Lo que siento es no haber entrado antes en un blog de esta categoría, para sacarle más partido, y no ahora cuando mis neuronas ya poco dan de sí.
    Conozco –aunque sólo sea de pasada- a los que citas. Con Marañón comencé a introducirme en la lectura un poco seria (que no significa falta de humor). Primero fue el Conde Duque, al que siguió el Don Juan; después el Estudio biológico sobre Enrique IV, Amiel (creo que olvido alguno más), y hasta un estudio sobre la infidelidad conyugal: “Por qué te engaña tu marido”, creo que era el título. Debe de andar por ahí, porque lo guardo todo aunque luego no encuentre nada. En eso del orden envidio a Magdalena: ella clasifica sus libros mucho mejor que una biblioteca pública.
    De Kierkegaard conservo algunas obras. La personalidad y la poesía de Rilke me fascinan . Me gusta la música y todo lo que guarda relación con ella, y al bucear en la vida y la obra de un compositor me pongo en contacto con otras figuras interesantes. Lo malo es que acabas con la mente dispersa al querer abarcar tanto.
    Me encantaría leer tu trabajo sobre el Don Juan. Lo malo es que no sé dónde encontrarlo. Me ha ocurrido con otros libros escritos en gallego. ¿Habría alguna forma de lograrlo?
    Un abrazo.

    Lo mío no tiene remedio…, paso por la vida sin enterarme: acabo de percatarme del último comentario de Magdalena y es para desternillarse. Si estuviese escrito en gallego ya sería el colmo. Como alumna aventajada que es, no creo que tarde mucho en expresarse en el idioma materno. Un ¡hurra! por Magdalena.

  4. Querido Fidel : No me resigno a quedarme sin tu libro, tienes que decirme donde puedo conseguirlo y luego tienes que dedicármelo, así aprovecho para conocerte. Lucirá en mis estanterías al lado de los otros importantes nombres como el de Riveiro Coello y X. Ricardo losada respectivamente.
    Estoy ilusionadísima con el experimento de tu pócima para evitar las faltas de ortografía. Por las gotas de rocío no hay problema, suelo levantarme temprano y tenemos limonero. La nuez, creo que no me dará muchos problemas, suelo tomarme 5 cada día y siempre las tengo en casa, solo tendré que ponerme en contacto contigo para saber de qué manera pongo la nuez para saber cual es el hemisferio izquierdo, porque como ese hemisferio es el que se ocupa de la aritmética y como de matemáticas no sé res de res 8 como diría un catalán ), igual la pongo a manera de pirámide. Las libélulas suelen verse muy poco pero si puede trocarse por una mosca no hay problema, reservaré sus alas, ( espero que sean tan válidas como las de la libélula ). La cuchara de plata no la tengo pero siendo necesaria para la pócima no me importaría comprarla, o pedirla prestada, (creo que la tiene mi nuera del bautismo de mi nieta ). Lo más complicado va a ser encontrar la miel de brezo, encima de que lo confundo siempre con el muérdago… Tengo que encontrarle la miel ? No podrás conmutarla por otra cosa ? Bueno estaremos en contacto, me seduce mucho la idea de la pócima para la formación ortográfica , yo pondré todo mi empeño en facilitarte las cosas.
    Veo que tienes sentido del humor apreciado Fidel. Que lo conserves hasta el final de tus días y que esos días queden tan lejanos como de una nebulosa a la otra.
    Besiños palmeiráns
    P.D. Por favor dime si puedo conseguir tu libro y donde

  5. Benquerida Magdalena: Son moi divertidas as aportacións de Daniel Samper, e non digamos a do vento (e as ventosidades) de Empédocles.
    Para Carmen, e con respecto a Marañón, un prolífico autor que eu lin sendo mozo -aínda hoxe lémbrome de “Amiel, un ensaio sobre a timidez” seguindo o diario do xinebrino que pasou dos cuarenta anos manténdose virxe, como da súa incursión sobre “Antonio Pérez”, secretario de Felipe II, así como naturalmente das aportacións feitas sobre o Don Juan-, recordo un dos seus máis sonados erros como endocrinólogo: intentou “curar” a homosexualidade mediante inxeccións de hormonas masculinas, con testosterora, e conseguiu unha excitación sexual, pero non para mudar de obxecto sexual, o que derivou no que xa podedes supoñer. En relación ao Don Juan, e perdoade a miña falta de humildade, teño escrito e publicado un traballo sobre o tema. O segundo capítulo do meu libro “Arte na esquizofrenia e outros excesos” (Laiovento, 2008) titúlase “Sedución e psicoterapia: o mito de Don Juan”, no que falo dos distintos modelos de don Juan (Tirso de Molina, Zorrilla,Kierkegaard, Proust, Rilke…) e as diferentes teorías que os sosteñen. Eu estou máis con Juan Goytisolo que con Marañón.
    Nesta altura estou experimentando unha apócema para evitar as faltas de ortografía, válido para calquera idioma. Unha mestura de mel de breixo, pingas de orballo recollidas a primeira hora da mañá das follas dun limoeiro, o hemisferio esquerdo dunha noz, e ás de cabaliño do demo en pó. A falta de libélulas poden servir ás dunha mosca ou outras que ofrezan certa transparencia (os resultados poden ser menos efectivos). Tómese en culleriña de prata, a ser posible dun agasallo do bautizo.
    Saudiña e bos alimentos.

  6. Al entrar en el blog para insertar mi comentario veo que alguien se me ha adelantado: Magdalena, por supuesto.
    He de reconocer que es única e irrepetible. Lo suyo es para llevar al Guinness. ¡Increíble!

  7. Al leer vuestros trabajos ganas me dan de abandonar lo que me traigo entre manos y dedicarme a comentarlos, hasta donde mis entendederas alcancen.
    De los decorativos botes que adornaban las antiguas boticas olvidaste mencionar los que contenían productos abortivos: sin ellos no habría espacio suficiente en el planeta para albergar a la población resultante de tanto desenfreno. Se me está ocurriendo que, a lo mejor, “los bombones del libertino” del marqués de Sade venían a ser una especie de cóctel herbáceo para impedir embarazos. No era tonto el marquesito, no.Y, encima, se divertía. (Tengo una amiga, asidua de los herbolarios. Para ella, lo natural nunca implica riesgo. Le aconsejaré que lea tu artículo, a ver si se cae de la burra).
    El catálogo de perversiones del Marqués de Sade es inacabable. Pero qué se puede esperar de un niño al que su tutor y tío –sacerdote y abate, por añadidura- le permite presenciar, a la tierna edad de diez años, las bacanales libidinosas que se celebraban en su castillo… Y si, en este contexto, incita al chaval a estudiar Filosofía e Historia…, ¿qué otra cosa le vas a pedir?
    Y en cuanto a Don Juan, Marañón deja poco menos que en pañales el mito: en su opinión, un hombre que se precie no va pregonando a los cuatro vientos sus logros amatorios. El personaje que actúa de esa manera es que tiene algo que ocultar (¿homosexualidad?) o se ha quedado en la mentalidad de un adolescente.
    ¡Mi madriña! Creía que era más temprano.
    Lo cierto es que me he reído mucho con tu artículo. Me ha venido muy bien después de la sesión que me estoy dando de Philip Roth y su deprimente humor.
    Un abrazo.

  8. Apreciado Fidel: Ya me he reído un poco con los maravillosos remedios y pócimas que has escogido para enseñarnos la singularidad del libro de don Álvaro Cunqueiro. Yo también quiero mandarte algo de lo que ahora estoy leyendo porque lo estoy pasando genial: Es una novela de Daniel Samper Pizano y se llama ” Breve historia de este puto mundo ” ( Circulo de lectores )
    “El homo sexual ” ( hará 239.357 años el próximo mes de julio ) – Cuando el ” Homo neanderthalensis” aún se reproducía por esporas, un sobrino suyo descubrió el sexo jugando con su mejor amigo. Fue bautizado desde entonces como ” Homo sexual “. El siguiente paso consistió en ponerse a jugar con unas criaturas de pelo largo y pecho abultado que pululaban en su entorno. Surgió así el ” Homo erectus “.
    ” Edad de piedra ” ( hace 11.000 años ) – En medio de los periodos Paleolítico y Mesolítico surge el Ansiolítico, que disolvió la ansiedad característica del Epipaleolítico y permitió llegar al Neolítico sin apoyos psicoanalíticos.
    ” El Homo brutus ” (10. 000 años y un día ) A la sombra del “Homo sapiens ” prospera el ” Homo brutus ” que pretendía atizar las hogueras a garrotazos y matar gacelas a punta de soplidos. Subido a un árbol, estuvo a punto de descubrir la electricidad, pero lo carbonizó un rayo.
    ( 460 a .C. ) El filósofo griego EMPÉDOCLES afirma que el principal elemento de la naturaleza es ” el viento, que siempre está entre nosotros “. El planteamiento no arraiga, pues sus discípulos resultan incapaces de contener la risa cada vez que vinculan la doctrina filosófica con el nombre del maestro.
    Espero que te hayas reído tanto como yo lo he hecho con los ” Afrosisíacos de las boticas prodigiosas.

Deixa una resposta a carmen gonzález Cancelar a resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *