Jose Lires. Existen vocábulos de fonética atropelada que emanan do mundo científico e son rapidamente incorporados á cultura popular. Isto parece suceder co Antropoceno. Máis aló do debate académico sobre a conveniencia, ou non, de definir formalmente unha nova época na historia xeolóxica, o que resulta irrefutable é a fonda pegada do Homo sapiens no planeta. O concepto de Antropoceno, acuñado no ano 2000 polo químico Paul Crutzen e o biólogo Eugene Stoermer, abarca o intervalo temporal onde as actividades humanas interfiren nos procesos naturais e nos ecosistemas provocando cambios a escala global.
Non é de balde a afirmación de que nos convertemos na única especie capaz de inducir cambios significativos no medio, nun período inferior ao da nosa existencia. Para atopar algún precedente debemos retroceder miles de millóns de anos na historia da Terra.
As cianobacterias
Pero, cando se inicia o Antropoceno? A nosa especie leva miles de anos provocando impactos no medio, fundamentalmente dende a aparición da agricultura. Porén, a integración de elementos de factura humana no rexistro xeolóxico a escala mundial apuntan a unha orixe fixada na segunda metade do século XX.
Exemplo próximo
Decidido a buscar riscos antropocénicos en depósitos sedimentarios actuais, achégome ata unha praia da contorna. O mar vai puíndo os vertidos sucesivos de material sobrante de marmorarías, ladrillos e demais refugallos da construción. Na zona supramareal, a columna de sedimentos amosa distintos niveis estratificados con anacos manufacturados de granitos, gneises e mármores.
Non pode faltar un nivel guía de asfalto. Quen sabe se xunto cos plásticos, e tras pasar polos procesos naturais de enterramento e diaxénese, serán estas as rochas nai do petróleo nun futuro moi moi distante!