Joyce (I), maldito ou sedutor?

James Joyce Ulysses_clip_image002Gonzalo Trasbach. Febreiro é o mes máis curto. Pero ten días luminosos: o 2 de 1882 naceu James Joyce en Dublín. Nesa data é a Candelaria e casan os paxaros. Aínda que tamén os ten inhóspitos e ariscos coma a terra xeada: o 11 de 1963 Sylvia Plath tirou a vida nun Londres nevado. O 6 do 2017 fixo 68 anos que miña mai me pariu en San Martiño. Boiro (A Coruña). Acabo de culminar o meu traballo na viña de Lara e penso en curiosas coincidencias: o 16 de xuño do 1956, Plath contraeu matrimonio con Ted Huges. Elixiu ese día para que coincidira co que James Joyce situou a acción do seu Ulysses. Mais nesa mesma xornada do 1955, Stanislaus Joyce, o irmán máis irreverente de James, morreu en Trieste. O 2 de febreiro de 1922, grazas a afouteza da libreira norteamericana Sylvia Beach, e logo de canear múltiples atrancos (mesmo secuestro e queima de tiradas enteiras) provocados pola feroz campaña que desatou a mojigatería anglosaxona, saíu á luz imprimida en forma de libro a odisea que protagonizan Leopold Bloom e Stephen Deadalus, no mesmo día no que o seu creador acadaba os 40. Nese mesmo ano de graza tamén se publicou un dos poemas máis lidos e discutidos dos tempos modernos: The Wasted Land, de T.S. Eliot (Misuri, 26/10/1888-Londres, 4/1/1965).

Atopo na miña biblioteca o exemplar número 89 da Revista de Occidente de 1988 dedicado integramente a conmemorar o centenario do nacemento do poeta norteamericano afincado en Inglaterra. Reparo nun artigo que tiña subliñado: La novela inglesa contemporánea y una tradición <difícil>. Leva a firma de María Lozano Mantecón (Zaragoza, 1949), por aquel tempo catedrática de Filoloxía Inglesa na Universidade de Castela A Mancha. Para enriquecer a súa argumentación sobre a quebra definitiva do movemento modernista en Gran Bretaña, a profesora maña rescata unhas referencias á recepción da obra e da figura de Joyce no ámbito británico. A cuestión chave do texto para min é cando afirma que James Joyce foi (segue a selo aínda?) un “maldito”. Entendo que aquí a zaragozana emprega o termo cunha connotación diferente á que comunmente lle asignamos, por exemplo, ao triángulo que debuxan Rimbaud, Verlaine e Baudelaire. Tampouco no sentido de que a obra do dublinés caia baixo o paraugas que abriga o ensaio de Georges Bataille, A literatura e o mal. Nin moito menos co que entre nós asociamos cos irmáns Panero ou mesmo co noso Lois Pereiro. No seu texto, ten, coido, máis que ver co que lle aplicamos a José María Fonollosa, que pasou máis de trinta anos sen publicar unha soa liña ata que Pere Ginferrer o descubriu e lle editou Cidade de home: Nova York, un dos poemarios máis alucinantes do malditismo español.

statua-di-james-joyceMais, que sentido ten falar de se James Joyce é un escritor maldito cando, a día de hoxe, xa ninguén se atrevería a negar ou mesmo discutir a enorme dimensión da súa obra?

2 de febreiro de 1982: Dublín celebra o centenario do nacemento do autor de “Ulysses”. Mais esta celebración é a que ratifica o seu malditismo e á vez é a consagración da súa obra. Aínda que ao seu enterro, o 15 de xaneiro de 1941 en Zurich, ningún xeneral asistiu para renderlle honores, nin ninguén o considerou coma un dos sabios que naceu en Irlanda, e que a única representación do seu país na súa despedida deste mundo foi unha lira, emblema da nación, bordada nunha das coroas funerarias, a cerimonia que tivo lugar en Stephen Common era o recoñecemento oficial da grandeza do seu fillo pródigo. Entre os asistentes á conmemoración do seu centenario figuraban o alcalde de Dublín, mozas e mozos vestidos á usanza de 1904, críticos do calibre de Richard Ellmann, escritores da talla de Jorge Luis Borges e Anthony Burgess… En medio da buliciosa atmosfera que envolvía as rúas e avenidas, Irlanda loaba por fin ao escritor, ao fillo rebelde, o que a introduzo na corrente literaria moderna universal.

2 comentarios en “Joyce (I), maldito ou sedutor?

  1. Querido Gonzalo: Ante todo, muy buen artículo. Hace muuucho tiempo que leí Dublineses, y lo que más me sorprendió de la literatura de Joyce, fue la libertad que empleaba para expresarse literariamente. A veces incluso con temas y menciones insolentes, pero, ante James, todos tenemos que quitarnos el sombrero porque es magistral.
    Malditismo y consagración. A Joyce, seguirán tachándole de maldito, pero siempre estará por encima la consagración. El hijo pródigo en la parábola bíblica, fue el más beneficiado.

    Y, yendo con el encabezamiento de tu artículo, febrero, aparte de ser el mes más corto, para mí, tiene muchos sentimientos encontrados. Precisamente el día de la Candelaria, fue el óbito de un ser muy querido, ese fue como tú dices, uno de los días inhóspitos y ariscos. Y febrero también fue el luminoso mes, en el que vino al mundo mi hijo.
    Un abrazo, Gonzalo. Hasta mañana si Dios lo desea.

    1. Moitas gracias Magdalena. Seguramente non é para tanto. Eu son un don ninguén. Ni valo mil euros, nin moito menos. Bicos.

Deixa una resposta a Magdalena Cancelar a resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *