Carta a un profesor mozo, de Philippe Meirieu

CARTA A UN portada OK.inddFidel Vidal. “O esencial do que digo, vénme dunha tradición pedagóxica… que de Erasmo a Ferrer, de Itard a Oury, de Antón Makarenko a Xoán Bosco, de Pestalozzi a Marta Mata, nos fai vivir este soño aloucado: non se resignar endexamais ao fracaso dun alumno (…)  Esteamos orgullosos, xuntos, deste soño”. As palabras de Meirieu, un dos pedagogos e intelectuais máis influentes da Francia actual, poden facer de introdución a este ameno e instrutivo libro que, en forma de carta, escribiu Philippe Meirieu no 2005, reeditado no 2013 e que, traducido ao galego por Henrique Harguindey (Carta a un profesor mozo, Ph. Meirieu, Kalandraka, 2017) aparece nas nosas librarías coa ledicia do propio autor: “estou feliz de que esta Carta a un profesor mozo sexa traducida ao galego”. (p.12)

Meirieu é un pensador que non fala nin escribe ao chou, sen esquecer os momentos sentimentais (e non menos importantes) que leva consigo a profesión do ensino. E lémbrase de Albert Camus que, “no día despois de recibir o Premio Nobel, expresa a súa gratitude cara ao seu mestre de antano, o señor Germain sen o cal, di el, nada disto tería sucedido” (p.39). Nesa cita está a admitir que non hai nada extraordinario en considerar “o noso oficio como un medio de lles facer vivir a outros as ledicias das descubertas que nós mesmos temos vivido”. (p.40)

Escoller entre o amor aos alumnos e o amor aos saberes, velaí un asunto sobre o que atopamos as claves e as mellores respostas neste libro. “É tan difícil ensinar a ler en primeiro de primaria, como introducir a uns adolescentes do bacharelato na poesía de Antonio Machado”. Trátase de “traballar ao mesmo tempo as dúas caras dunha mesma realidade que constitúe a cerna do oficio de profesor: a transmisión”. Alerta que non se logra unha escola democrática proletarizando os profesores. E bota man de Marx: “Lembrádeo, Marx nunca dixo que os obreiros fosen proletarios, explicou que os obreiros foran proletarizados cando, no canto de se serviren das máquinas, foron postos ao servizo das máquinas”. Aplicado aos ensinantes o temor de Meireiu é que os profesores se volvan servidores dóciles das máquinas programáticas, ou “simples executivos nun ensino público fagocitado pola xestión e cunha xerarquía que acabaría por esquecer o que quere dicir ensinar”. (p. 49)

6023809Unha referencia crítica ao Informe PISA, con Finlandia da man dos países de Asia do Sur (Shanghai, Hong Kong, Singapur, Xapón e Corea) desfilan en cabeza de todos os eidos…” Resulta moi instrutivo cando, con puntuacións similares no famoso Informe (estamos a falar de Finlandia e Corea), resulta asombroso comprobar as enormes diferenzas que se dan entre os sistemas de formación e os resultados alén das avaliacións técnicas. En Corea vivían unicamente na obsesión de conseguiren boas notas: “A taxa de depresións e de tentativas de suicidio aumenta de ano en ano”. (p. 76)

A escola é a institución dunha sociedade democrática, do encontro e da alteridade e da procura da verdade. “Unha escola xusta”, explica François Dubet, “non pode engadir a humillación ao fracaso”. “Tampouco non pode furtar saberes sen os que os máis desprotexidos perden toda oportunidade de comprender o que lles sucede…” (p.79) Remato co subtítulo da Conclusión: “Utópico por vocación!” E a derradeira frase tirada dunha cita de Gaston Bachelard que facía votos por un mundo no que “a sociedade estará feita para a escola e non a escola para a sociedade”. Tiña razón. (p.143)

3 comentarios en “Carta a un profesor mozo, de Philippe Meirieu

  1. Querido Fidel; con tu permiso hoy voy a ser yo quien tire flores a mi admirada Mari Carmen. Acabo de leer su comentario y tengo que confesar que siento envidia de su sapiencia que a la par puede competir con la tuya. Desconozco quien es Philip Meirieu, ni siquiera tengo una ligera noción de su pedagogía, ya me gustaría.
    “Es de buen nacido ser agradecido” y por lo que veo, Albert Camus lo ha sido con su maestro dedicándole ese recuerdo en el posterior día de su gran premio. Y es verdad, un buen maestro puede hacer de sus discípulos grandes hombres. Y tu última frase escogida de Gaston Bachelard, también es muy buena, “a sociedade estará feita para a escola e non a escola para a sociedade”.
    Ahora mi escuela sois vosotros y creo que algo aprendo, de lo contrario no me dirías “miña atenta Magdalena”. Espero contar por mucho tiempo con tal apelativo.
    Besiños palmeiráns.
    Me voy a hacer un poco de disciplina física. YO HAGO YOGA HOY

  2. Estimado Fidel:
    Últimamente demasiadas ocupaciones me impiden dar respuesta atinada a los estupendos artículos de Café Barbantia. Los leo de pasada -algo siempre queda-, pero comentarlos como se merecen ya es otra cuestión… Por ejemplo: en el de hoy mencionas a Philip Meirieu y citas una de sus obras que me hubiera gustado haber leído. Sólo tengo una pequeña noción de su pedagogía y lo poco que conozco me seduce: suprimir los deberes para casa a los niños de Primaria, así como los razonamientos que expone para su eliminación, me parece formidable. También sería maravilloso que los docentes tuviesen la capacidad de transmitir a sus alumnos que adquirir conocimientos comporta placer y no cansancio y aburrimiento. Y otras muchas cuestiones.
    En cuanto a métodos didácticos, a mí lo que me mola es la mayéutica de Sócrates. Y -por supuesto- de Jesús, que tantas cosas tenía en común con Sócrates.
    Si Dios no lo remedia, al paso que vamos, no tardará mucho en que la máquina fagocite a la persona. Al menos eso asegura el tal Minsky, padre de la inteligencia artificial… Que me perdone ese señor, pero prefiero una inteligencia limitadita que tenga la capacidad de sentir, amar, escuchar buena música, ¡vivir!, cosas de las que nunca podrá disfrutar una máquina.
    Y va siendo hora de ir a la cama a leer un poquito.
    Boas noites e unha aperta.

    1. Grazas, Carmen, polo teu comentario. Malia estares tan atarefada es quen de ler os nosos artigos e mesmo facer unha sempre axeitada valoración. Ningún cativo, neno ou nena, debe quedar reducido a ser só o que diga o seu “Expediente Académico”. Concordo contigo no de preferir a intelixencia capaz de “sentir, amar, escuchar buena música, ¡vivir!”. Naturalmente.
      Saúde e boas melodías.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *