Palabras ao ventimperio

letrasX. Ricardo Losada. O mesmo día que morreu Isidro Novo lin un artigo seu titulado Orfanato para ágrafas: Palabras ao ventimperio no que fala dun proxecto da AELG que se dedica a recoller palabras que viven en Galicia sen que os dicionarios lles dean acollida. Escribín este texto, como homenaxe a tan fermosa iniciativa, recordando ese capítulo de Rayuela que Cortázar escribiu con palabras inventadas pero que se entende perfectamente. Non é o mesmo, estes cincuenta termos que uso aquí si teñen significado, pero, como supoño que vós non os coñecedes, teño curiosidade por saber se entendedes o texto:

Hai anos, de mozo, fun un patrafolas e os amigos sempre me dicían que ía feito un mequello. Eu espetáballes que para andar de curricán, como tanto me gustaba, era mellor ser abarqueiro que zoino, pois nunca deixei, nin deixarei, que ninguén me aloite. De feito privábame apolitar e acolar nas árbores para comer aquelas saborosas santiaguesas cheas de zume e sabor a sidra, deixando no chan as acedas antoninas, que me daban sona de ben zugado, e tamén algunha que outra zarapilda. Nunca me importou demasiado e acabei sendo un bo chapante. A min non hai que dicirme grouch como ás vacas para que tome un groucho, e a quen me chame llin ou curí, que lle dean. O único que importa nesta vida é estar lontrudo, non beber oureta e deixar de pensar que os xais dan a felicidade.

Despois do dito só me queda falar do vicio que falta. E aí podo gabarme, debo recoñecelo, pois sempre ando ao carraviro. Mirade como é a cousa que non sei se a última vez foi cunha lulú nunha discoteca de Miño ou cunha fodechinchos nunha praia de Cangas. O que si recordo, que a primeira, que tería trinta anos ou ou, facíao ou ou que a segunda, aínda unha moza. O caso é que neste tema, co tempo, convertinme nun xunguerraposas e as mozas comezaron a verme como un santo macoco, sobre todos as máis tiatinas, esas que á hora da verdade prefiren montar de a donas que de xa me entendedes.Palabras extrañas E despois, por riba, chámanche bichicomas. Non vos estrañe, xa que logo, que agora me leikeen máis os homes. Saben ben que é un habilincho e cando broucamos no pingazo dá máis aquel un bo atabán que unha prefacia. 

Como vedes, non che son nada escutrilido. Nin tampouco me gusta ir pola vida como un filispín, comendo os anos nun vira-vira. Antes que cebolear ou estorrear, prefiro esperrecharme de todo e ir de boria. Iso si. Hai que andar polo mundo cos ollos ben estartamelados, non cucar nada e, ante calquera perigo, calquera, encornar, sobre todo se tes a sorte de non estar nunca trasbordado. En fin. Así son eu, como me peta. E manaias para todos se tamén desexades ser como vos pete, e non vos importa qué digan os valixeiros. E sede listos. A quen vos pida que saquedes o liquindó, facédelle ver, como quen anda á sucaina, que viaxades pola vida indo ao sentinolo sobre vós mesmos.    

4 comentarios en “Palabras ao ventimperio

  1. Miña avoa Lola usaba de cote a expresión “andar pola boria”, que ė unha das poucas palabras que coñezo das 50 citadas no artigo. A lingua esmorece ou revive na medida na que os falantes queiramos comprometernos con ela, na escrita, na lectura, na fala, nos medios de comunicación, nas empresas (pequenas ou grandes), na administración… Unha das claves ė o orgullo ben entendido de manter o legado dos nosos devanceiros, e rescatar palabras, expresións e xiros das diferentes bisbarras de Galicia, que enriquecen a lingua e fannos tomar concencia do xigantesco capital que está ō noso alcance. Libre de atrancos, o galego merece pulo e recoñecemento. Saûdos dende Noia.

    1. Prezado Juan Carlos:

      Sorprendeume o comentario tanto tempo despois de publicar este texto. Pero, desde logo, agradoume moito. Coincido plenamente con todo o que dis. Un país que coida as súas palabras é un país mellor. Agradezo que o volvas recordar. Pero é triste que sigamos tendo que dicir que o galego merece pulo e recoñecemento.
      Unha forte aperta desde Rianxo!!!

  2. Non estou moi seguro do resultado final deste texto, pero é o de menos. Gustoume a iniciativa de Isidro Novo, a quen non coñecía persoalmente, e pareceume significativo que soubese da súa morte xusto despois de ler ese seu artigo e antes de ir á presentación do libro sobre Sálvora en Ribeira. Esas iniciativas aparentemente inútiles e románticas acaban converténdose en útiles e prácticas ao longo do tempo, como demostra a historia da ciencia ou de calquera outra disciplina. E di moito das persoas que se embarcan en semellantes aventuras, máis alá do prestixio ou a rendabilidade económica. Para máis, deume a oportunidade de xogar un pouco coas palabras, como facía de neno, e cos textos, como facía de adolescente (bendita Rayuela!), e iso non ten prezo. De feito, eu só coñecía dúas das cincuenta palabras que saquei do artigo de Novo: bichicomas e leikear. Sobre esta última falarei algún día. Oína por primeira vez na voz dun amigo de 7 anos na miña máis remota nenez, e cando entendín, anos despois, que viña do inglés navegante quedei abraiado. Por certo, “mallante” tamén é un termo moi querido por min.
    Unha aperta rianxeira

  3. ¡¡ Miel sobre hojuelas !! decimos cuando queremos expresar que una cosa viene a mejorar otra que ya de por sí era buena. Muy singular, querido profesor, esas “Palabras ao ventimperio”. Desconozco todas ellas, pero el contexto las hace comprensibles y, por cierto, algunas muy simpáticas.
    Hay muchas palabras que cayeron en desuso por tratarse de objetos anacrónicos, como por ejemplo “a banqueta do río”. Una persona que tenga menos de 40 años no sabe que esa era una pieza indispensable para arrodillarse a lavar la ropa. Son palabras moribundas por no decir que no quedan de ellas ni las cenizas. Hay otra que creo que el diccionario tampoco la alberga y es “mallante” le llamábamos así a lo que el mar dejaba en la playa, algas y todo lo que arrastraba. Ahora están mas pasadas que las pelucas empolvadas, las hacemos tan inútiles como el cenicero de una moto.
    Una pena .
    Besiños palmeiráns.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *