Xulio Gutiérrez. Todos nos preguntamos como é posible que algúns animais sexan quen de orientarse para faceren longas viaxes de miles de quilómetros sen extraviarse. A resposta é simple e sorprendente: ven o norte. Si, cos ollos. E tamén ven o sur. Esta capacidade dos animais migratorios ten cativado a imaxinación da xente, pero ata hai moi pouco tempo a explicación mantíñase elusiva e inaccesible. Hai anos que os científicos descubriron grupos de neuronas moi especiais nos lóbulos anteriores dalgúns animais migratorios. Estas neuronas son sensibles aos campos magnéticos, e están agrupadas nunha área chamada clúster N.
Nós temos células na retina (conos e bastóns) cargadas con pigmentos sensibles á luz que se excitan ao seren atinxidas por radiación electromagnética (luz visible) e transmiten esa excitación ao cerebro, onde se forma a imaxe visual. Estes animais teñen, ademais, criptocromos, que son unhas moléculas que se excitan cando son sometidas a variacións dos campos magnéticos e transmiten esa excitación ao cerebro onde se forma a correspondente imaxe visual.
Algúns animais mariños, como o tiburón balea, válese do seu extraordinario sentido do olfacto para complementar o seu sentido xeomagnético, atopar os lugares onde crían peixes e crustáceos e darse enchentes colosais coas larvas das súas infortunadas presas.
Cincuenta anos de estudos levaron á catalogación dunha ampla variedade de organismos capaces de percibir o campo magnético terrestre e empregar esta información para orientarse nos seus desprazamentos, como salmóns, tartarugas mariñas, limpafontes, abellas, e algunhas moscas. Porén, os animais mellor estudados son as aves migratorias, como o paporroibo, a papuxa e o anteollos australiano.
Que envexa! cando estás perdido, confuso, e non sabes por onde tirar, erguer a cabeza, mirar ao ceo, e exclamar: por aí! ese é o camiño!