Baleiro en azul

51019Fidel Vidal. O azul, segundo Michel Pastoureau (Breve historia das cores, 2006), é a máis “razoable” de todas as cores. Despois da mala sona na Antigüidade –en Roma, os ollos azuis delataban unha muller como de mala vida-, e mesmo esquecido, tanto que nin se consideraba cor. Para establecer un vocabulario houbo que buscalo fóra, “en palabras xermánicas (blau) e árabes (azraq)”. En castelán antigo dicíase azur, do árabe lazawárd ou lapislázuli, sinalando a cor azul do mineral. Mais como a Virxe vive no Ceo, os artistas do medievo vestirana de azul. Dese xeito, pola influencia relixiosa, o azul gañou adeptos e foise convertendo ao longo da historia nunha cor de elección, en especial en Europa, no Occidente en xeral. Velaí os emblemas institucionais da ONU ou da Unión Europea. Quen lle deu o empurrón definitivo até alcanzar verdadeira popularidade, foi un xastre xudeu de San Francisco, Levi-Strauss, fabricante dos pantalóns ideais, os vaqueiros, de “grosa tea tinxida ao índigo”.        “A primeira cor que pensei mandarche era o azul ultramarino, franco e intenso, ‘un anaco do baleiro’, pero Yves Klein apropiouse de tal maneira dunha cor que me pareceu sensato conterme e talvez abordalo máis adiante” (carta de John Christie a John Berger). Un azul patentado como International Klein Blue (IKB) en cadros monocromos realizados con esponxas ou rolos, e mesmo enzoufou con el corpos de modelos femininos que funcionaban como pinceis rozándose contra o lenzo, dando orixe a unha forma de traballo que denominou antropometría. Klein recibiu influencias da filosofía zen que describe como “le Vide”, “the Void”, “baleiro”.

Matisse deixara claro que “un metro cadrado de azul é máis azul que un centímetro cadrado dese mesmo azul”. E cabe engadir: unhas brochadas de azul realizadas cos peitos dunha muller resultan moitísimo máis azuis e máis eróticas que outras efectuadas cun pincel. O azul Klein non vai quedar, para Berger, na superficie do tecido, nese espazo limitado polos bordes. metal-azulVai ser unha cor testemuñal e declaratoria: “Si, o azul de Yves Klein é denso, a cor dun obxecto e non dun espazo. É tan densamente azul que se podería dicir que acusa”.

“A vista chega antes que as palabras. O neno mira e ve antes de falar”, declara Berger (Modos de ver). “O azul é triste, o azul é memoria e nostalxia, pero o azul tamén é ofensa e descanso. E isto é o que me gusta da cor. É o máis caro”. Un provocador de sensacións intensas da memoria ás que talvez se refería Paul Valéry cando falaba das “manchas do instante puro”. Instante que aproveitamos, pola confianza que nos ofrece, para ficar a carón de John Berger: “Aquí estou pensando no azul e no baleiro”.

4 comentarios en “Baleiro en azul

  1. Querido Fidel:
    Como tengo por costumbre, vengo al ordenador a las tantas de la madrugada; y hoy con más razón, porque he tenido la visita de mi hijo y no hemos dejado de conversar hasta hace un rato que se ha ido a la cama. Con todo, no he faltado a la caminata habitual al borde del mar con Magdalena, siendo ella la que me puso en antecedentes de tu artículo.
    Y ahora me pregunto qué más podría añadir al discurso que os traéis entre los dos sobre el color azul… Simplemente, que tengo una nieta con unos impresionantes ojos azules y sólo por eso es para mí el más bello color que podemos encontrar en todo lo creado. Menos mal que han cambiado las tornas en la consideración de ese color desde los romanos a nuestros días.
    Mañana leeré con más detenimiento tu artículo. Es muy interesante.
    Bellos sueños.

    1. Que grande sorte a túa, prezada Carmen, cuha filla de ollos azuis, un fillo con quen falar até ben entrada a noite, e pasear con Magdalena á beira do mar de Palmeira, do mar azul (verde, gris, vermello, a cor que che pete) da nosa ría de Arousa.
      Palmeira libre, “sangre y arena”. E a casa do Concello na illa dos Ratos.
      Apertas e saúde.

  2. Naturalmente “Azul” de Rubén Darío.
    A experiencia de Yves Klein, miña moi atenta e disposta Magdalena, cos “pinceis vivos” como el dicía das modelos coas que traballaba, talvez podería deixar a máis de un estrábico, pero foron bastantes as “actuacións” diante ante un público reducido e mesmo dun conxunto osquestral acompañando esa “performance” baixo a orientación do pintor. Unha representación cargada de beleza monocromática en azul que podes ver entrando en “Yves Klein Antropometrías”. Unha actuación moi lonxe de -agás as excepcións de sempre- calquera trazo erótico e moito menos de orde pornográfica.
    Outra cousa: se a máquina de coser non foi quen de pechar as xastrerías si o foi aló polos anos sesenta a entrada da “Confección”, e falo de Ribeira. Lembro que nesa época había polo menos media ducia ou máis de xastres e, de súpeto, a maioría deles púxose a estudar inglés para emigrar a Estados Unidos. Descoñezo o número de profesionais do gremio existente hoxe en día. Mesmo fun estemuña como “oyente” de algunha clase no taller dun deles. Pero esa é outra historia.
    Un pracer ler os teus comentarios, como sempre.
    Saúde, bicos e apertas.

  3. ¡ Bonito texto, querido Fidel ! Mira si es precioso el azul, que incluso Rubén Darío, impregnó de “Azul” una de sus obras, pero… Pobres romanas, las que tenían la “mala suerte” de nacer con el color de los ojos como el de esa preciosa gema llamada lapislázuli. A los romanos de entonces habría que aplicarles aquello que decía el grandioso Poncela. “En los ojos azules de la joven se veía una chispita de burla y setenta y tres pestañas”.

    Si el azul es el color más razonable, eso ya lo dejo para Michel Pastoureau, lo que sí puedo añadir es que seguramente sea uno de los colores más favorecedores, en especial si se está morena; a pesar de que yo nunca lo estoy, me encanta el azul.

    Levi – Strauss efectivamente fue el que dio auge a los tejanos por tratarse de un material muy fuerte para el trabajo de la construcción, pero no sé si conocerás esta anécdota de un tal “Cimonier”: fue el inventor de la máquina de coser (era sastre) y tuvo que escaparse por la chimenea. Se fue a Inglaterra porque los de su misma profesión querían matarle ( pensaban que la máquina acabaría con su oficio )
    Murió arruinado en una buhardilla en Francia. Luego el señor SINGER se aprovechó del invento y fue una de las grandes fortunas de Europa. Los “jeans” le dieron mucha faena y dividendos.

    Me parece muy lógico y hermoso lo que dice Matisse del metro y el centímetro de azul, y me parece precioso lo que añades sobre las brochadas con los pechos de una mujer. Seguro que el resultado de ese cuadro volvería estrábicos a más de uno, en especial a los antiguos romanos que rechazaban el azul de los ojos de las mujeres.

    Yo ni siquiera ODIO LA LUZ AZUL AL OÍDO, hay que sUbvEncIOnAr lo hermoso.

    Besiños palmeiráns, querido Fidel.

Deixa una resposta a Fidel Vidal Cancelar a resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *