X. Ricardo Losada. Ao rematar de ler o pequeno ensaio de Wystawa Symborska Os pés do príncipe, por non falar doutras partes do corpo, decidín ver de novo As amizades perigosas de Stephen Frears, coa fin de comprobar algo que a poeta polaca comenta sobre as películas que tratan de recrear o século XVIII. Tras constatar que o atrezo e os interiores adoitan ser fidedignos, di: “Porén, ningún dos directores se decidiu aínda a mostrar o lixo, os eccemas, os herpes e a sarna, as pústulas infectadas a consecuencia dos sucios dedos do barbeiro, e finalmente, os piollos que, durante as encantadoras ceas baixo a luz das velas, debían caer unha vez tras outra na sopa de alguén. Supoño que unha película así resultaría insoportable. As escenas heroicas ou amorosas, en lugar de conmover, farían vomitar ao espectador de hoxe…”. Wystawa refírese a que nesa época a hixiene persoal deixaba moito que desexar, convencidos como estaban de que a auga era a culpable das epidemias e enfermidades.

     Pois ben. Vendo de novo As amizades perigosas nin vomitei nin tiven arcadas nin, moito menos, sentín asco. Conmoveume (aínda que este verbo sexa pouco apropiado para unha película tan cínica) como a primeira vez. Pero iso non quere dicir que a previsión de Wystawa fose equivocada. A película é tan boa que non fun capaz de pensar en lixos, eccemas e piollos. Minto. Ao principio si fun capaz, pero en canto apareceu Michelle Pfeiffer foime imposible darlle á película un verniz porcalleiro. O inmaculado recordo que deixara durante moito tempo aquela muller na miña mente tras ver por primeira vez a película impedía calquera intento nese sentido. Que un piollo caese do pelo de Michelle Pfeiffer era tan inverosímil como que caese un demo do ceo.

     Pero hai outra razón que explica esa incapacidade. O lixo e demais aliados porcalleiros non me producen asco porque vivín condicións hixiénicas moi similares ás do século XVIII. Compróboo con frecuencia coa miña muller, á que lle levo máis de dez anos e que naceu noutras circunstancias. Así, para ela, palabras como merda, mocos ou piollos son palabras feas, e prodúcenlle certo asco. Eu, desde logo, prefiro que as realidades ás que fan referencia esas palabras estean lonxe dos meus sentidos, pero ás palabras en si, que asocio coa miña infancia, téñolles moito cariño. Na miña casa conviviamos acotío coa merda que xerabamos durante meses, sen que a corte estivese insonorizada e incheirada, como me dixo unha vez un alumno cando llo contei; cos mocos conviviamos durante horas, e moitas veces acababamos coméndoos, non por gusto, senón porque era máis hixiénico que collelos coa man. E que dicir dos piollos? A muller, que non viu un na súa vida, imaxínaos con cara de asco. Eu, que vin uns cantos, recórdoos como uns bichiños moi simpáticos, aínda que só fose pola graza que me facía ver como alteraban os nosos pais uns seres tan minúsculos. Pásame algo parecido cando veño suado de correr e pretendo darlle un abrazo á muller. Sinálame a porta do baño. Por suposto, non vou criticala. Pero, para que non se ofenda, gústame dicirlle que miña avoa non se lavaba nin cambiaba a roupa en meses, e o seu regazo era, despois do de miña nai, o que máis me gustaba.