Nada que dicir

fin-de-partida-web-850x550Fidel Vidal. Non está na nosa intención comprender nin tirar ningunha sorte de simboloxía de Fin de partida por temor á maldición expresada polo autor, Samuel Beckett: “Honni soit qui symboles y voit” (“Maldito sexa aquel que aí símbolos vexa”). Aceptamos o consello por convicción e por medo ao cumprimento da malévola advertencia. Por iso tampouco intentamos ver nela nin procuramos extraer da súa lectura ningunha clase de significado filosófico ou existencial. Con permiso e humildade só queremos xogar e gozar do texto definido como tal, quer dicir, como “incomprensible”. Esquecemos os personaxes e fixamos o obxectivo nos obxectos: primeiro de nada nas sabas que protexen os actores-obxectos, obxecto da obra:

No proscenio, á esquerda, dous cubos de lixo, moi xuntos, cubertos cunha vella saba. No centro, cuberto cunha vella saba, sentado nunha cadeira de rodas, está Hamm”. Clov quita o trapo que cobre os cubos de lixo, “prégao coidadosamente e colócao debaixo do brazo”. “Vai cara a Hamm, quita o trapo que o cobre, e prégao coidadosamente e colócao debaixo do brazo”.

Velaí a descrición do que, unha vez desaparecida ou derruída unha das paredes da casa, atopámonos (nós, espectadores miróns ou lectores ao axexo), coa sala ao aire, coa interioridade do que semella un domicilio, un home (punto de partida), ao descuberto, entre as tres paredes restantes. Recollemos este ilustrativo parágrafo de Cláudia M. Vasconcellos que subliña a procura de “pensar o estatuto da palavra e da ação em ruínas na peça Fim de partida, de Samuel Beckett, a partir da metáfora do pano/trapo/cortina que abre/fecha ininterruptamente os dias de Hamm e Clov, figuras centrais da obra”.

E segue: “No interior sem mobílias, que a rubrica prescreve de entrada, repousam cinco ‘panos’, que substituem a vetusta cortina do teatro. Clov, contrarregra e personagem, recolhe quatro deles, remedos de cortina. Hamm, logo em seguida, recolherá o último, este, sim, reformador. e542234a3388f6547c0e39d963b6aTrata-se de um trapo (stancher, em inglês- trapo usado para estancar sangue), que lhe cobre o rosto e lhe represa as palavras– ao que parece pelo tempo entre uma apresentação e outra. Reduzida a tapa-bocas, a cortina revela a natureza do palco, pois, puxado o pano (ou trapo), o palco se assume como lugar da palabra” (Claudia. M. Vasconcellos, Teatro inferno, 2012).

Segundo Adorno (Intento de entender Fin de partida), Beckett “utiliza pensamentos sans phrase como frases, materiais parciais do monologue interieur”. “O que pasa, son palabras”, dicía Beckett. Lugar da palabra e dos silencios (“E embalei o silêncio nos meus ombros”, Sophia de Mello Breyner), especialmente dos silencios a través das innumerables pausas que axudan a (de)construír un suposto diálogo, un di algo, entre os personaxes. Nada que dicir, todos calados, un Acto sen palabras. Ou di canto che pete, desde o peto do teu peito. Ao chou. Como nas sesións de psicanálise ás que se someteu o propio Beckett durante máis de dous anos. Segue por aí. Nalgún momento alguén vai ter a ocorrencia de atoar o discurso mediante un preito. E o xogo do absurdo recalará no xulgado para dar paso a un novo pase da cinta, á derradeira e definitiva Última cinta. Cinta negra, pelo negro, como o daquela morena (peixe con forma de anguía da familia dos murénidos).

HAMM: Antes de te ires di algo.

CLOV: Non hai nada que dicir.

HAMM: Algunhas palabras… que eu poida repetir… no meu corazón.

CLOV: O teu corazón! (Samuel Beckett, Fin de partida)

4 comentarios en “Nada que dicir

  1. Estimado Fidel:
    He intentado leer tu artículo más o menos relajadamente; pero, entre mi deficiente gallego y la simbología en la obra de Beckett, lo único que he sacado en conclusión es esto: el silencio acompañado de algunas imágenes simbólicas, es más elocuente que la palabrería inútil.
    Muchas veces este tipo de teatro -si no se te va el santo al cielo, e intentas captar el mensaje de las metáforas o de los acertijos existenciales- te aporta mucho más que el teatro tradicional, porque te obliga a discernir el contenido de unos gestos. Esto no implica que haya que romper drásticamente con lo ya establecido.
    En lo poco que tengo leído de Becket, estoy convencida de que, dentro de su pesimismo y de su marcado humor negro, aun en situaciones límite, en sus personajes hay un atisbo de esperanza.
    Aprovecho la ocasión para decirte que, ¡por fin!, he logrado encontrar el “Don Hamlet” de Cunqueiro. Como tengo alternancia de lecturas, no he pasado más allá del prólogo de Basilio Losada. Quiero leerlo sin interrupciones, meditándolo, y eso no podrá ser hasta mediados de la próxima semana.
    ¡Hala!, ya Magdalena se me ha adelantado…
    Bellos sueños a los dos.

    1. Parabéns, prezada Carmen, por conseguires -por fin!- o Don Hamlet de Cunqueiro. Malia Shakespeare e grazas a el, podemos contar -polo menos para min-, cunha obra extraordinaria, como son a maioría das de Cunqueiro.
      En “Fin de partida” os silencios representan tanto ou máis cá “palabrería”, cás palabras e frases expostas. Ou non? Coido que si que hai silencios extremadamente expresivos. E miradas, e acenos…
      Espero que lle quites proveito ao Don Hamlet, aínda que só sexa o sinxelo gozo da lectura. Que non é pouco.
      Saúde, bicos e apertas.

  2. Querido Fidel:
    A la mañana antes de salir, leí tu entrada, y lo primero que pensé fue: no puedo, no puedo, soy incapaz de contestarle. De regreso, después de ordenar mi casa y mis ideas,he vuelto al ordenador y recordé el cuento titulado “Entierro del No puedo” – otro día te lo cuento – y pensé que si yo suelo estimar más el esfuerzo que el premio, tendría que esforzarme y enterrar al “No puedo”. Y aquí estoy, sin saber que contarte pero tratando de no llevarle la contraria al que dijo “que la imaginación es más importante que el conocimiento”, porque hoy día, si uno no está confuso es que no piensa con claridad. Estoy muy confusa. A ver dónde está esa bombilla que brilla.
    Bueno, trataré de decir algo, “dialogo”. Bonito juego de palabras, Fidel.
    Creo entender, que en el interior, sin muebles pretenciososque reproducirían un estilo de vida tan lejano a los intereses de la obra de Beckett, e incluso al prescindir de las vetustas sábanas, solo quedaba en el escenario lo esencial: la palabra.
    Esa palabra que le reclamaba Hamm a Clov.
    _ “Antes de marcharte dime algo”.
    _ “No hay nada que decir”.
    Siempre hay algo que decir, ¿ verdad, Fidel ?
    Pero por temor a esa maldición, tampoco es mi intención entrar más a fondo en la cuestión. Tampoco sabría.

    ¡¡ DIOS, OID!!

    P.D. La bombilla no ha logrado encenderse,
    pero por lo menos he logrado desafiar a la desidia.
    Besiños palmeiráns, apreciadísimo Fidel.

    1. O que non sei, atenta Magdalena, é se hai algo que dicir ou moito que calar. É unha ledicia -e un reto para o meu descansado razoamento- ler contes(ta)tacións coma as túas. Na próxima entrega insistimos sobre os “panos”. Viva a imaxinación e a auga da traída! Saúde e abundantes e relaxantes silencios.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *