Lentes para cegos

GafasdeSol07Fidel Vidal. Só o cego está cos ollos ben abertos/ Só o tolo pronuncia verbas claras. (Xavier Seoane, No ventre da cóbrega). Os lentes úsanse para mellorar a vista cansada ou afinar os ollos dun miope. Os escuros para evitar o dano que poidan causar os raios de sol e, cando non, para presumir. Mais, nun cego… as gafas nun cego, que demos fan nun cego as gafas e, maiormente, se estas levan vidros escuros? Sinxelamente a utilidade (cara aos ollos) vén dada polo contrario do habitual: non para veren senón para que non sexan vistos. Que os outros non saiban como son estes ollos invidentes. Ollos de carne e non de vidro, coma o do conto de Castelao, que si servía de morto (en tanto non era comesto polos vermes) para guiarse con toda claridade polas tebras do alén: un torto, neste e no outro mundo.

HAMM: Nunca vistes os meus ollos?

CLOV: Non.

HAMM:Mentres durmía, nunca sentiches a curiosidade por quitarme os anteollos e mirar os meus ollos?

CLOV: Levantándoche as pálpebras? (Pausa.) Non.

HAMM: Amosareichos un día. (Samuel Beckett, Fin de partida)

O ollo, os ollos, ollan. Os ollos sempre miran, aínda que non vexan. Mírannos. Mesmo os ollos abertos dos cegos ou os dun retrato. Os ollos, sexan cales fosen, de persoas, de imaxes, de esculturas, teñen como principal función, na relación interpersoal ou obxeto-persoa, non a de tipo perceptivo -ou sensoperceptiva se queredes-, senón aquela que fai do outro, de ti, de min, un obxecto de observación, un obxecto de mirada. É dicir, aquela función que converte o outro, a min, nun obxecto. Uns ollos inútiles na súa función de ver, mais a “mirada” dun cego impresiona como que ve, igual cá dun vidente que durma cos ollos abertos. Cáusannos impresión como se nos estivesen escrutando e visen máis do que (non) contemplan. Videntes funcionais.

MAX: Espera, Collet! Recobrei a vista! Vexo! Oh, como vexo! Magnificamente! (…) Hai que volver a París, Collet! Hai que volver alá, Collet! Hai que renovar aqueles tempos!

MADAMA COLLET: Estás alucinando, Max.

MAX: Vexo, e vexo magnificamente!

MADAMA COLLET: Pero que ves?

MAX: O mundo!

MADAMA COLLET: A min vesme?

MAX: As cousas que apalpo, para que necesito velas!(Valle-Inclán, Luces de bohemia)

“En certo sentido todos somos cegos, todos, malia posuírmos ollos cos que ver”, afirma Walser ante un cadro de Brueguel O Vello (ou dun seu discípulo) de título “Os cegos”, no que se expón unha liorta entre invidentes. “É mellor que, en lugar de enfadarte por miudezas que poden incomodar, pronuncies de vez en cando unha breve pregaria polos cegos” (Robert Walser, Ante a pintura, narracións e poemas). E non hai mellor (ou peor?) cego que aquel que non quere ver, como acontece coa maioría dos espectadores ante Fin de partida.

4 comentarios en “Lentes para cegos

  1. Querido Fidel:
    Nunca fui partidaria de las gafas de sol, a pesar de estar recomendadas en días soleados y, más aún, si tienes ojos claros… Ahora las llevo en las horas más luminosas del día; pero, más que por prescripción facultativa, por ocultar la rojez de los ojos a causa de esta conjuntivitis que, según presiento, no desaparecerá mientras siga haciendo acto de presencia la maldita contaminación y la calefacción continúe a tan alta temperatura que bien podrían freírse unos huevos sobre los radiadores. Y, en la calle, la gente con manga corta… Parece ser que los ocupantes de los últimos pisos son frioleros y, como se ve, nunca llueve a gusto de todos… (Ni a disgusto).
    Puedo asegurarte que existen ojos que miran sin ver y otros que no se enteran de lo que ven -yo me incluyo en el segundo caso-. Pero no existen ojos que produzcan más sensación de seguirte con la mirada que los ojos de muchos retratos.
    Hace años me ocurrió algo muy curioso con un cuadro del Nazareno que estaba expuesto en el escaparate de una tienda de objetos religiosos: por más que cambiase de lugar, la mirada de Jesús, me seguía a todas partes. Después de varias pruebas, me marché bastante desconcertada. Tiempo más tarde, al observar un juguete de mis nietos, caí en la cuenta de que el cuadro del Nazareno tenía truco.
    ¡Pobre Max si abriese los ojos en el mundo actual…!
    Que conste que procuro abrir bien los ojos ante obras como “Fin de partida”. Lo malo es que mi visión está bastante borrosa…
    Un abrazo para los dos, articulista y comentadora, por vuestro humor tan instructivo.

    1. Grazas pola conversa, querida Carmen, sabendo como sei que, cos ollos encarnados pola conxuntivite ou limpos, sen ela, a túa mirada será, ademais de sensible, ben aguda, con ese interese crítico tan saudable que sempre amosas.
      Concordo coa experiencia, tamén vivida por un servidor, da persecución dun retrato a través da súa mirada un tanto -non sei por que- inquisidora.
      Saúde e forte aperta.

  2. ¡ Qué bueno, Fidel ! Castelao, siempre tan ingenioso. Me hizo recordar a aquel jefe albañil que por la noche metía el ojo de cristal en un vaso con agua, y un día con resaca se lo bebió por la mañana perturbando así al proceso excretor. Cuando le dijo a uno de sus peones que le mirase cual era el motivo de tal atasco, el muchacho alertó al jefe de que tenía una persona dentro mirándole fijamente.
    También recuerdo otro del caricaturista Xosé Lois “O Carrabouxo” que contaba que un día al ex ministro de defensa de Israel Moshé Dayán viendo un partido de futbol le pidió un amigo si podía echarle un ojo a la gabardina que dejaba en la grada mientras iba al servicio. Dayán le contestó: “E si lle boto un ollo a gabardina, con qué ollo vexo o partido”.
    No te estoy viendo, querido Fidel, pero sí, te miro siempre con muy buenos ojos.
    LOGRÉ VER GOL.
    Besiños palmeiráns.

    1. Si, Magdalena, “Xa que o sabes, voucho dicir”: Castelao sempre xenial.
      Unha historia que parece conto e non o é sucedeu cun coñecido activista estudante de Compstela que, sendo operado dun estrabismo converxente, o cirurxián non estivo moi atinado e convertiuno nun estrábico “diverxente”, o que -dado o seu mirar contra o Estado- resultou máis axeitado.
      Se apuntas ben e disparas un bo chute, Ó PAPO, LOGO O GOL Ó PAPO .
      Saúde, boa vista e forte aperta.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *