Joker: retrato da violencia que vén?(I)

15702823733067Ignacio Castro Rey. Retrato máis ben de certa dozura anómala. Ou da compaixón que vén, pois Todd Philips, nesta película que non deixa indiferente a ninguén, fala ante todo do sufrimento do ser humano, un tormento do perdedor que podería ser calquera de nós. Cando o protagonista baleira a neveira e se mete dentro, despois dunha infinidade de humillacións, está a indicar que querería retirarse da presión incansable desta orde social que chamamos piadosamente capitalismo, coma se fose só un réxime de economía alleo á nosa alma. En realidade, quen non sentiu a urxencia de esconderse, talvez para sempre, dun réxime social omnipresente e cruel (na súa indiferenza) como poucos?

O que non paga a pena é insistir na “impresionante actuación” de J. Phoenix, que as tivo tan boas ou mellores (ninguén viu María Magdalena?). Tampouco ten moito sentido volver insistir na magnífica “paleta de cores” e o uso calibrado da banda sonora. Todo iso é certo, pero repetiuse cen veces, xa forma parte dos tópicos e é o máis estándar da película. Como tampouco é estimulante volver outra vez sobre as comparacións, sexa con Taxi driver, con anteriores traballos de Todd Philips ou outras versións de Joker, as de Heath Ledger ou as de Jack Nicolson.

“Non sei por que todos han de ser tan brutáns” -di Arthur, falando de si mesmo e da xente rara coma el. Corazón torturado e alma melancólica, desde a súa traxicomedia Arthur consegue por fin pensar e encadear actos calculados. A cadencia é o que fai esta película especial, un uso combinado dos tempos do suspense, a acción impulsiva, a introspección e a reflexión que fai a este filme algo magnético. Aínda que sempre haberá quen se queixe de que o resultado é demasiado lento e hai que dividilo en partes, que gustan máis ou menos. Sexa como sexa, a música de Joker está antes na cadencia temporal da narración, e a súa fluída concatenación de escenas, que no rexistro sonoro. Sen que sexa tampouco unha obra de arte que parte en dúas a historia do cinema (neste punto o noso aburrimento doméstico pode facer estragos) o que fai tan apreciable Joker é outra cousa. Pódese ir vela como un cómic máis de superheroes (outra vez o satanizado símbolo dos oprimidos fronte ao aristocrático Batman) e atópase un cun realismo sucio que nos lembra, e isto non ocorre tantas veces, en que mundo real vivimos, baixo as pantallas policromadas que nos entreteñen.

descargaA primeira virtude deste traballo de Philips é un primeiro plano de como sofre a xente común, tras o espectáculo da radiante America. Unha incursión bruta no real que ningunha maquillaxe pode ocultar. Arthur non pertence nin se adhire a ningunha das minorías consentidas por un sistema que maltrata a maioría non recoñecida da humanidade. Branco, non tan novo, heterosexual, Arthur Fleck (non o imaxinamos ilusionado con Obama nin con Trump) sofre un trastorno mental que é sistematicamente desatendido por todo o espectro social que o rodea, Estado e sociedade civil incluídas. E maltratado tamén por unha mocidade desapiadada e uns comunicadores (a estrela mediática que encarna Robert de Niro) que non fan máis que, tal moscas na carne, parasitaren a desgraza allea. Non só non queda xa nin rastro do soño americano, senón que este converteuse nun pesadelo para a xente do montón. En certo xeito, Arthur é un moralista. Para el só se salvan dun comportamento perverso ou horrible (awfull) os ananos e algunha outra subespecie de monstros sociais, igual de zarandeados ca el. O resto, enfermeiras e asistentes sociais incluídas, participan dese masacre acéfalo dos don ninguén que caen do lado da invisibilidade. Arthur é un perdedor, pero négase a deixar de selo. joaquin-phoenix-joker-movie-1554297252Mellor dito, resístese a apuntarse a unha saída en falso para converter a súa desgraza en empresa cómica, sorrindo sen cesar coma se nada grave pasase. Diante da súa asistente social (negra, por máis datos), á que acusa de non escoitalo, Arthur di: “O peor é que toda a xente que sofre e está enferma debe actuar coma se non o estivese e parecer normal”.

A segunda virtude é que Arthur se arma desde a súa “enfermidade”, non fuxindo dela. Precisamente cando o estado neoliberal lle corta a subministración de medicamentos paliativos, converte a súa doenza en instrumento doutro saber, doutro modo de vida e de iniciativas. Arthur apunta nun caderno os seus pensamentos, algúns chistes e debuxos do seu inferno persoal. Sen nada que perder, escribe frases lapidarias: “Espero que a miña morte teña máis sentido que a miña vida”. De feito, a súa risa expresa sen palabras o desprezo que lle inspira unha orde social demócrata-republicana que é tan grotesca que xa non admite máis críticas nin caricaturas. Digamos que non articular unha crítica discursiva, senón desarticular unha risa imparable, é unha decisión política, aínda que non plenamente consciente, nin falta que fai. Non chorar é o que fai Arthur, non queixarse como unha vítima máis e desatarse nun risa aberta que anuncia o peor: o perdedor nato está a conspirar, rexurdindo desde as súas cinzas. É isto o que preocupa desta película aos intelectuais instalados? Benvido sexa.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *