Pilar Sampedro. Na aldea somos así. O Cabodano ten a súa importancia ata o punto de que, de novo, tocan a campás, para convocar a parroquia de vivos –como dicía o noso párroco– e así lembrar os que xa hai un ano que non están. Xa que non se puido facer nada hai un ano cando morreu, paréceme que esta pode ser unha boa ocasión para recordar alguén que tivo unha vida curta e alternativa, alguén que saíu da canle da porcelana de éxitopara asemellarse aos oleiros tradicionais e continuar por rutas inesperadas.

Cando tentei atopar algo na rede (seguramente a confirmación da morte que precisaba por escrito, porque só iso semella real) atopei a necrolóxica e algo que te increpaba e que non vou contradicir, porque os humanos temos varios xestos que imos mostrando segundo as necesidades. Eu véxome impulsada a debuxar o que vin.

Corría o verán do noventa cando souben de ti. Avilés díxome que chegaras á vila e el sentíase na obriga de ter man de ti, aínda que fose de lonxe. Anos despois, morto el, nós xuntabámonos baixo a denominación de Amigos de Avilés para lembralo en marzo. Nunha daquelas planificacións apareciches increpándonos nunha reunión: se conseguiamos un tradutor do galego ao chino mandarín realizarías unha exposición con pezas de olería nas que estivesen inscritos poemas seus. Eu tomeite en serio porque tiña a teoría de que todo o alternativo tiña un punto de unión; así que, busquei ese tradutor debaixo das pedras, apareceu en Londres, pero xusto cando acababa de marchar non se sabía para onde. E, co fracaso nas mans, fun unha tarde ao teu obradoiro, conteiche as xestións e reteite a facer a exposición interpretando os poemas con pezas. Aínda non sei como (tal vez porque pensaches que a obra de Avilés e o meu esforzo non podían ser inútil) pero aceptaches e fixeches un traballo magnífico que só a miña dispersión en mil asuntos, e unha situación sempre imperfecta, fixo que non acadase o resultado que correspondía. Lembro dous días, o da inauguración (despois da conversa: –quen queres que presente a exposición? –Si puedo pedir, el que más, Díaz Pardo –sempre ese diálogo nos dous idiomas–) con Isaac sorprendido do teu traballo e a súa heterodoxia: “Moi ben, moi ben, pero o que tes que facer é traballar con teus pais”; e o día do peche, cando nos fixeches unha visita guiada que nos deixou impresionados; uns viños e algunhas confesións. Só me apesara que esa parte de min, que é quen de sentir os pés sobre a Historia, non puidese coa outra e non che mercase a obra, por ti, pero tamén por ter un documento único do que fuches ti e a obra de Avilés. Cando no 2003 se lle dedicaron as Letras Galegas volvín acudir a ti que convenciches o teu pai para facer tres pratos, un grande e dous pequenos, cadrados, nos que se recollían versos del e das ilustracións de A frauta i o garamelo, de González Pascual; volveuche quedar magnífico!

Anos máis tarde recupereite en Compostela. Non tiñamos proxectos comúns pero contábasme que andabas escribindo arredor dunha saga e eu prometín lela e dicirche algo. Nunca ma entregaches, igual a perdiches nos camiños da vida, pero quixera lela porque seguramente aí estaba o teu universo de letras que saíran do barro.

Eu só recibín de ti a marabilla das marabillas da interpretación da palabra amiga, e saber que nos respectabamos e nos valorabamos. Só o bo xesto: o do afecto gratuíto.

Descansa, pois, e deixa que te coiden túa nai, Avilés e Isaac. Tes boa xente arredor; quedo tranquila.