Eu son Luís “O Fosón”

imagesGonzalo Trasbach. Deixade que me vos presente. Son Luís ” O Fosón” e estou morto. O meu espírito paseaba perdido ao redor da casa da miña nai, que agora está abandonada e arruinada, invadida polas silveiras. Andaba penando até que fai uns días me rescatou un vello amigo que mantén unha boa relación cos do outro mundo, e tróuxome a esta pequena casiña do Corrillo, onde vivín os derradeiros anos da miña vida e onde me atoparon tumbado e sen alento un día de outubro de fai 13 anos. Como ben sabedes, os que volven da luz do mundo do esquecido, volvemos para atopar unha voz, unha voz para darlle forma a unha vida, neste caso a unha intensa vida até o derradeiro suspiro, aínda que só durase 53 anos.

Nacín na aldea de Coroño no ano 55. Fun fillo de solteira. Miña nai cando me bautizou púxome Luís, pero todos me acabaron chamando Luisiño. Segundo descubrín moitos anos máis tarde, meu pai era de Trebonzos, na parroquia de Cespón. Chamábanlle Enrique, mais era coñecido coma O Mono, porque estaba case sempre no alto dos postes da luz, pois traballaba para Fenosa. Era un bo cachimán. Todo o contrario ca min, que sempre fun o máis pequeno dos do meu tempo de toda a contorna. Del si que herdei a habilidade e a facilidade para gabear ás árbores. Despois de preñar a miña nai, o moi castrón casou cunha moza de Quinteiro coa que tivo outro fillo. Coñecino cando fiquei coma camareiro no bar Farmassia. A miña vella tamén casou cun veciño da nosa aldea. Era alto, aínda que máis espigado ca O Mono. A este, segundo parece, dábaselle ben case todo, mesmo darlle a miña nai, que tivo con el outros dous rapaces. Polo tanto, acabei tendo tres medio irmáns.

De cativo, na escola non destaquei en nada, nin en ningún deporte. No que era o mellor era gateando os piños. Nos atardeceres de verán toda a cuadrilla iamos buscar piñas para o inverno, iamos aos piñeirais que había ao lado do campo de Ordenario. Eu gateaba e sacudía as ponlas. Os demais xuntaban as piñas e enchían os sacos. Unha vez, cando xa ía ser de noite, ao volvermos para a casa, eles corrían coma lebres, pero eu non era capaz de seguilos. O saco pesaba demasiado. Entón pareime, mirei dentro e vin que os moi capullos me meteran catro candullos que nin dios no fondo do saco. Eles xa estaban moi afastados e ríndose de minmentres eu lles chamaba fillos da puta, cabróns e todo que me viña á cabeza. Ao día seguinte volvemos ao mesmo escenario sendo tan amigos coma sempre. Estaba contento, porque sentíame importante diante daqueles langráns do carallo, ningún deles era tan rápido coma eu subindo aos piños.

Cando cheguei aos 15 anos, miña nai sacoume da escola e mandoume para onda miña tía. Súa irmán vivía en Trincherpe, unha vila de Pasajes de San Juan, en Sanse, como dicían os de aló. Logo de chegar, pouco tempo tardaron os meus parentes en colocarme nun barco para ir ao Gran Sol a pescar bacallau. Embarquei coma axudante de cociña e co paso do tempo e das mareas convertinme no xefe. Aínda que non se me daba nada mal, non era un oficio que me gustase demasiado. Daquelas longas singraduras polos bancos de Terranova, arestora o que mellor recordo son os días e as noites marabillosas que pasabamos en Saint Pierre: mulleres, copas, porros e mesmo algunhas raias de farlopa, tan gordas coma os dedos das nosas mans, que podían parecer garfos ou gadoupas despois das infinitas campañas halando os cabos dos copes, naquelas bravas e xeadas augas do Atlántico Norte, limpando, cortando, salgando os peixes que logo estibabamos nas bodegas cheas de ferruxe daqueles enormes cascaróns, que nunca me expliquei como podían navegar sobre ondas de tres, catro ou máis metros.

Naquel tempo, unha vez detivéronme e leváronme á comisaría de San Sebastián. Rexistraran o noso camarote por un chivatazo. Atoparon un capacho cheo de “marijuana”. Era do meu colega. Cando me interrogaron, o policía dirixiuse a min deste xeito: <Vamos a ver, Luis Mari, ¿de dónde salió tanta maría y cómo llegó hasta el barco?>. E pensei, <Ahí va la hostia, chamoume Luis Mari!>. E nese xusto intre xa recibín un hostión que vin as estrelas. Cando respondín que non sabía nada, levei dous seguidos. E díxenme: <Vanme pór a cara coma un tomate maduro!>. E así foi. Mais non vos enganedes, pois non cantei, aínda que tampouco adiviñei as consecuencias daquela acción.

A primeira: enchironaron o meu colega. A segunda: ao día seguinte tiven que ir ás oficinas que a compañía tiña no porto. Case non me sentara cando me dixeron que estaba despedido. Esa foi a primeira vez que pensei que a nosa <rasa> estaba deseñada con elementos de dubidosa calidade e, ademais, descubrín que nunca se perdoa ser asociado a un pequeno delito que, polo demais, se comete todos os días. Naqueles días empecei a darlle voltas e voltas sobre que había un algo sucio na nosa especie que non tiña observado nos demais animais. E paralelamente comecei a intuír que o que considerabamos Lei contiña un reverso escuro. E namentres reflexionaba sobre estas cousas, estaba vendo como os compañeiros da tripulación desfilaban por diante da oficina dentro da cal agardaba pola miña documentación para ir apuntarme no paro. Pasaban e botaban unha mirada de reollo e logo corrían escadas abaixo, coma se non me coñeceran ou se avergoñasen de min.

Mesmo observei coma algúns dos que se consideraban moi colegas meus se esfumaran para non atoparse coa miña mirada de incrédulo. Cando saín das oficinas, na parte baixa do edificio tropecei cos empregados que durante os 20 últimos anos me trataban e saudaban con amabilidade e afecto e que agora non me ollaban e finxían andar moi afaenados nas súas urxentes tarefas. Sentín unha grande tristeza. Mais enseguida rumiei a miña desilusión coa nosa condición humana e pasoume axiña.

Cando co paso dos anos me deixaron de importar as guasas que facían os da aldea coa miña condición de fillo de solteira, tamén souben que o meu pai tiña unha irmán solteirona. Así que tiña outra tía que non coñecía! Chamábase Rosario. E, coma o meu proxenitor, era tamén moi alta e corpulenta. Tiña un mozo que se alcumaba Ramboia, que era máis ben pequecho e do Saltiño. Andaba a navegar e gustáballe o “alpiste” que nin dios, como a todos os que iamos ao mar. Nas festas cando bailaba coa miña tía, a boca quedáballe a altura do rego das tetas. Nunca chegaron casar.

Tampouco eu casei. A min gustábanme todas, sobre todo as que xa estaban comprometidas. Nos primeiros tempos na casa da miña tía a de Trincherpe namorei perdidamente da miña prima. Foi a única muller que amei en secreto. Penso que esta foi a verdadeira razón pola que nunca casei. Ela maridou cun chuletas de Cesar, cerca da Fonte de Mouro. Nunca o puiden ver. Preto dese sitio, no Castro, tiven unha moza moi guapa. Era unha das Choronas. Quedou preñada e tivo unha filla. Os falabarato de por aquí dicían que era miña. Mais eu nunca o crin. Cando caín enfermo e xa estaba operado do cancro, viñeron as dúas falar comigo e convencéronme para ir a Canarias a vivir con elas. Díxenlles que si, pero axiña volvín para O Corrillo. Era un inferno vivir tan lonxe coas dúas.

Durante os anos que pasei en Trincherpe, unha vez que estabamos arranxando o barco para a nova campaña, presentouse aló un día miña nai cos outros dous fillos pequenos. Dixo que marchara da casa porque xa estaba farta dos paus que lle guindaba o home. O meu padrasto, ao que sempre respectei pese a todo o que lle vin facer ou dicir á vella, pouco tempo tardou en aparecer por Trincherpe. Non sei como fixo, pero volveuna engatusar e tróuxoa de volta para Coroño. O home pasou os últimos anos da súa vida moi impedido. De feito, eu tiña que axudar a miña nai a levantalo da cama e deitalo pola noite.

Tralas primeiras campañas nos mares de Terranova, cando viña a Coroño, chegaba con vaqueiros, botas camperas, chupas de coiro e camisetas con fotos dos cantantes e grupos musicais que máis me gustaban. Causaba admiración entre as nenas da aldea. Empezara a vestirme así para impresionar á miña prima, o cal me custaba unha dor de pés que nin dios, pois baixar aquela costa desde a casa da tía até o porto era un verdadeiro sufrimento. Pero era o custe que tiña que pagar por lucir as botas e a camiseta con Freddy Mercurio no peito. Á miña namorada facíalle moita graza. Ría a esgalla.

Aínda que despois de botarme conseguín traballo no barco doutra compañía, uns poucos anos máis tarde tiven que quedar en terra porque me deron mal os resultados dunha analítica e xa non me deixaron voltar ao mar. Entón fíxenlle caso a un amigo que tiña dous bares en Boiro, e varei nun deles coma un barco vello, para o desguace. Foi a miña perdición. O bar tiña unha feitura, un certo aire de embarcación. Unha cociña chea de cachibaches que empataba coa barra de madeira que chegaba case á entrada. Tiña un camarote no fondo, paralelo á cociña cun corredor no medio que daba aos servizos. E un falso teito de ripas de piño. Ao que máis rabia lle tiña era á cociña e a unha tixola que semellaba a raíña do lugar: nin sequera se podía rañar para non quitarlle a cotra que lle daba sabor aos bocatas que se facían nunha boliña redonda que facían na panadería de Pepe de Dora. Había clientes cabróns que chegaban pola noite e pedían bocadillos para foderme, porque sabían que me puña de moi mala hostia. Por tal motivo, a algúns daqueles embrutecidos téñolles devolto as xogadas invitándoos a unhas raias de cal da parede tan anchas coma os dedos gordos dos pés dos bateeiros.

Poucas veces saín daquela barra. Cando a deixei definitivamente foi ao caer enfermo e logo descubrirme o cancro de esófago, o cal primeiro me deixou sen voz e por último levoume á tumba. Antes de chegar ata isto, o dono do bar pasou de ser o meu amigo máis apreciado, a quen lle regalaba un saco de carrilleiras ou cocochas cada vez que viña á casa, a converterse no meu peor inimigo. Eu pasei a ser o obxecto preferido das súas burlas. Menosprezábame continuamente diante dos clientes, sobre todo se eran amigos meus, ou cando me sentaba nas mesas das chavalas a facerlles garatusas ou a contarlles batalliñas falando en mexicano. Iso non o soportaba. El era o único “jalo” do “jaliñeiro”. Contáballe a todos a berros e braceando que lle resultaba moi caro terme no bar, pois consumía máis xenebra e güisqui do que vendía. O moi castrón nin sequera me foi visitar ao hospital cando estaba operado.

Tamén antes disto pasei os dous meses dun verán traballando no bar dun antigo compañeiro do barco en Muros. Un día que tiven libre achegueime ata Boiro. E de volta leváronme dous chavales dos que viñan polo Farmassia e cos que tiña unha boa amizade. Eles ocupaban os asentos dianteiros do coche e eu ía na parte traseira. Mentres ían falando e rindo pouco a pouco funlle quitando os tornillos aos asentos deles. Ao pouco de entrar na vila déronse conta porque os asentos abaneaban para os lados, para diante e para atrás. Pararon o coche e viron os parafusos polo chan e que eu escacharraba coa risa. E foi desa cando me bautizaron co alcume de O Fosón.

Cando quedei sen fala, merquei un caderniño para poder comunicarme por escrito. Entón decateime verdadeiramente de que a miña letra era a propia dun que tiña as mans tremendo de frío constantemente e a miña ortografía estaba sempre acatarrada ou tusía e estornudaba á vez. Pero xa non tiña remedio. Como a miña vella xa estaba internada nunha inclusa e a súa casa pechada a cal e canto, foi cando me puxen a vivir nesta casiña do Corrillo. Aquí lembrábame das comedias vividas no Farmassia: dos <repes> de Cabo, dos nomes que lles puxen a algúns dos clientes, como o de Tumba Pinos para o Cabeco, fillo dun home da miña aldea, e tamén o de Conde Lecquio para o compañeiro de Amparito, a simpática barbeira de Cabo da Cruz. Paseino sempre moi ben con todos.

Nesta casiña onde me atoparon morto un día de outubro de fai 13 anos, fico agora mesmo. Sentado nunha cadeira escoito como zumba o vento. Oio como ronca entre as árbores, como asubía por debaixo das viñas e entre as canas. E mentres agardo polo que me vai deparar a noite, antes de me deitar, leo vellos tebeos, cómics, como se di agora, do Capitán Trueno e do Jabato, os preferidos da miña infancia… Sinto que cae a choiva e vexo como a casa se escurece e entón ocórreseme dicirvos: <Nunca esquezades que son os mortos os que alimentan a chama dos vivos>. Amén.

4 comentarios en “Eu son Luís “O Fosón”

  1. Precioso relato, Gonzalo. He tenido que esperar que llegase la noche para poder leerlo sin interferencias y ha valido la pena. Es de un realismo mágico que poco tiene que envidiar a “Pedro Páramo” -que guardo en la mesilla de noche con los “Relatos”- de Rulfo; o a “Crónicas del Sochantre”, de nuestro Cunqueiro, del que hace mención Magdalena.
    La descripción de personajes, situaciones y comparaciones, son formidables: “ortografía acatarrada”, por poner un ejemplo, me trae a la memoria otra expresión de Nadine Gordimer cuando escribe “un orinal con llagas”, o algo por el estilo, al referirse a una bacinilla oxidada.
    Es una lástima que te prodigues tan poco.
    “Ou nas uñas ou nos pés, as de tirar a quen es”, afirma el dicho. Y o Fosón, aunque más canijo, heredó la destreza del padre para subirse a los árboles. Algo es algo…
    Un abrazo.

    1. Buenos días, Carmen. Gracias por tu comentario. Me ruboriza que me compares con mis admirados Rulfo y Álvaro Cunqueiro. Xa quixera un poder lamberches as suelas de sus zapatos. Muchísimas gracias por leer un relato cuyo protagonista es un amigo ya muerto. Deseando que todo vaya bien para ti y tu familia, recibe un suave abrazo, porque ahora todo debe ser muy leve.

  2. Bonito relato, Gonzalo.
    Y además completito.
    En él, no faltan anécdotas de toda índole, graciosas y tristes entre las vivencias de Luisiño.
    Me hizo mucha gracia como cuentas lo que sufría con sus botas nuevas para poder enamorar a la prima; lo de las rayas tan anchas como los dedos de los pies de los bateeiros, las piedras que le metían dentro del saco, la estatura de Ramboia, que su cabeza le llegaba (permíteme que lo diga a mi manera) al inicio del canalillo intermamario. En fin, todas son muy buenas pero no quiero seguir pues prefiero quedarme con las agradables.
    Hay quien afirma que los recuerdos son la evidencia de los años perdidos. Creo que son evidentemente lo contrario, son la imagen fantástica de los años ganados. La figura de Luís, tu protagonista así lo demuestra, recordando (cómo en Crónicas del sochantre) después de muerto, toda su pasada vida.
    Muy buena, Gonzalo.
    Biquiños palmeiráns e moita saúde . Amén.

    1. Buenos días, Magdalena. Me alegra que te haya gustado el relato, un relato en el que su protagonista responde a una persona de carne y hueso, un viejo amigo, al que he “resucitado” después de varios años muerto. Era como algo que le “debía”. Muchas gracias por leerlo. Bicos e aperta.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *