Galicia e os galegos na poesía castelá XVI. Jorge Llopis

llopis libro1Román Arén. Non goza hoxe de moita estima a poesía humorística, imprescindible na prensa española, e galega, de 1870 a 1975, onde se fixeron famosos Antonio Palomero e Luis de Tapia, ou Labarta Pose en Galicia. No franquismo foi o humor unha vía de escape a tanta miseria e tabús (La Codorniz, por exemplo), pero as circunstancias impoñían o humor lixeiro ou o absurdo, por medio á censura. E así destacaron escritores como Mihura, Neville, Jardiel Poncela e Tono. E tamén Jorge Llopis (1919-1976), dramaturgo cun humor próximo a Alvaro de la Iglesia ou a Tono, co que colaborou en La viuda es sueño (1952) e outras pezas, ademais de facelo en solitario con La tentación va de compras (1965). Foi tamén novelista humorístico (Operación Paquita, 1958) e autor de misceláneas como ¿Quiere usted ser tonta en quince días?, ou Almas fritas. Pero o mellor da súa obra foi a poesía paródica, contida nos volumes Las mil peores poesías en lengua castellana (1957) e La rebelión de las musas (1972). Do primeiro volume hai reedición de Espuela de Plata en 2004. A obra contén unha falsa antoloxía de poetas españoles, do Cantar do Cid a Emilio Carrere, e non se libra ninguén importante (Góngora, Garcilaso, Quevedo, Zorrilla, Bécquer, Rueda, Janó, Juan Ramón ou Antonio Machado), e na escolma non pode faltar Valle-Inclán, a quen admiraba moito, e a quen parodia en “Rosa de nicotina”:

Cuando lo expele mi turbia pipa,/el humo verde se me constipa./Mi pipa es alma, cenit y esencia/de luminosa concupiscencia./Tiene, aromosa, su cazoleta/gusto a marguile de la Meseta,/y en la boquilla, frase candonga/dice:<Recuerdo de Covadonga>./Si vibra limpia su chimenea/mis horas grises me colorea,/y si se obtura, yo, demiurgo,/cojo un palito, lo meto y hurgo./Mi pipa extraña y esquizofrénica/tiene en su Kharma luz ecuménica./Si hierve el velo del humo azul,/llego en volandas hasta Estambul,/y el tubo de ámbar me huele astuto/a bayaderas con escorbuto./Si el contenido me fumo en Servia,/me llena el cuerpo con la soberbia;/si me la fumo cerca del Turia,/es trompetilla de la lujuria,/y es de la gula gnóstica estrella,/porque se cuece como paella./Mi pipa, histórica, tiempos huidos/muestra en volutas a mis sentidos;/abre sus hojas de enciclopedia/con muchas cosas de la Edad Media,/y, negros, surgen entre sus cirros,/dueñas, princesas, frailes y esbirros./Y como guipa cual topo el hipo/-tripa de topo, tropo de tripa-,/destripo y capo la hopa de Edipo,/y con un trapo tapo la pipa.

llopis2Non se lle pode negar enxeño e humor a Llopies e Valle sae ben parado en comparación con outros. Pero non é Valle o único poeta parodiado, pois na primeira parte da obra, na que explica humoristicamente os versos casteláns e as súas combinacións métricas, aparece Curros Enríquez, no exemplo de alexandrinos acentuados nas sílabas primeira, cuarta, sétima, décima e decimoterceira:

Échame ramas de sauce, de helecho, de chopo;/tírame flor de tomillo con éxtasis bruscos;/forma con hierbas silvestre romántico hisopo…/¡bestia!, mas no te entusiasmes y me eches pedruscos.

A outra vítima é Cela e o poema parodiado é un dos poucos que o autor publicou en galego. Advierte Llopes que “la caricatura que acaban de leer, a pesar de su intencionada ramplonería, de sus ripios y de sus marranadas, es muchísimo mejor que el original, en el cual la inspiración está ausente, el lugar común está presente y el autor, desgraciadamente, no está en la cárcel, por topiquero”. Lembren que en 1957, o ano destas palabras, Cela ingresaba na Real Academia Española. O poema é extenso, é terrible, e selecciono só un fragmento:

En Aguilar de Campoo,/víctima del garrotín/se ha muerto el Padre Feijoo,/y muy cerca de Verín/(Orense) tuvo mal fin/don Gonzalo de Berceo/de un empacho de ruibarbo./Y se ha muerto en Ribadeo/Greta Garbo.

Remata así o poema: “este mundo es una caca!”.

Llopis non paraba en anda, e cando explica a orixe das palabras remata por asegurar que Cabo Ortegal procede de Ortega y Gasset. Ata Vargas LLosa leva nos fociños (“me aburre como no quieran ustedes saber”).

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *