Fidel Vidal.“¿Sabes o que se preguntan as pantasmas cando se atopan? Pregúntanse: ¿cómo podemos ó mesmo tempo ser e non ser?” (Don Hamlet, Álvaro Cunqueiro). A pregunta polo ser leva implícita a cuestión do non ser. O ser como devir non pode ser outro que un ser-non-de-todo, dun case-ser, dunha forma de ser, dun ser para-si sartreano. Que pasaría se no famoso cadro da pipa de Magritte en lugar de “Isto non é unha pipa” escribira “Isto é unha pipa”? Cal sería a verdade? En calquera das dúas cuestións, en efecto, Isto non é unha pipa, é un Isto; mesmo tampouco sería o debuxo presente da pipa, ao se tratar dun debuxo. Se dicirmos Isto é unha pipa, poderíamos apoialo desde a fórmula matemática, Isto = pipa, do mesmo xeito que A = 2. Mais a pregunta de Hamlet está no ser como conciencia: ser ou non ser? A resposta podería integrarse na afirmación: ser e non ser a un tempo. Ser como devir, non sendo, para ser, mesmo durmidos, desde o inconsciente, até o remate final, na esperanza da eternidade nos crentes, no soño da morte.

HAMLET: Ser ou non ser; velaquí o problema! (…) Morrer… durmir! Durmir!… Talvez soñar! Si. Aí está o obstáculo! Porque é forzoso que nos deteña considerar que soños poden sobrevir naquel soño da morte, cando nos libremos do remuíño da vida. (..) Quen querería levar tan duras cargas, xemer, e suar baixo o peso dunha vida afanosa, se non fose polo temor dun algo despois da morte –esa ignorada rexión cuxos confíns non volve traspasar viaxeiro algún-, temor que confunde a nosa vontade e impúlsanos a soportar aqueles males que nos aflixen, antes que lanzármonos a outros que descoñecemos? (Acto Terceiro, Escena I)

Unha “cuestión” pódese orientar desde a controversia, o desacordo, a discusión, a disputa, ou como problema, asunto, tema ou tese. A cuestión do ser. Trátase dunha pregunta ontolóxica, do ser, ou existencial, de ser? Harry Levin describe Hamlet como unha obra obsesionada pola palabra “cuestión”, usada dezasete veces, pondo o foco sobre a “crenza en fantasmas e no código da vinganza”.

Estamos ante a magnífica pregunta polo ser. Magna cuestión por solemne. Ser ou non ser: ser ou ser nada. Ser ou ter. O ser do falo. Se o tes non o es. Se o es, non o tes: es. Velaquí o fillo como expresión do falo materno. Iso que colga, o pene, pode ser un falo, e tense do mesmo xeito, a xeito dunha coroa: como un significante. Don Hamlet, o de Cunqueiro, dáse morte a si mesmo aforcándose. Colgado da soga desde a torre aparece como iso que colga, como unha exhibición do significante (ausente): o falo materno.