Román Arén. Foi Balbontín un dos escritores españois máis prexudicados polo exilio, que cortou a súa carreira de político e xornalista de esquerdas, sempre próximo ao pobo, mesmo na súa poesía na que destacan InquietudesI (1925) e Romancero del pueblo (1931). López Abiada editou unha Antología poética (1910-1975) do autor en 1983, o que facilitou o coñecemento do escritor entre os lectores actuais. Nacera o madrileño Balbontín en 1893 e tras a guerra exiliouse en Londres, aínda que volveu a España, para morrer na súa cidade natal en 1977. Na guerra cultivou o teatro coa obra ¡Aquí manda Narváez! (1936), pero foi tamén narrador (El suicidio del príncipe Ariel, 1929), memorialista en La España de mi experiencia (1952) e ensaísta, relacionado con Galicia pola obra Tres poetas de España: Rosalía de Castro, Federico García Lorca, Antonio Machado (México, 1957).

Durante a guerra civil escribiu varios poemas bélicos, entre os que destaca “A Franco, el pirata”, publicado en <El Mono Azul> en outubro de 1936, cando era moita aínda a esperanza republicana:

Huirás como una pantera/por los desiertos del África,/bajo el aliento indomable/de los soldados de España./Huirás con los legionarios/y rifeños de tu casta,/que eres de ellos y no nuestro,/como traidor a tu patria./Pero en tu fuga cobarde,/por dondequiera que vayas,/como una flecha de fuego/seguirá la venganza./Miles de tumbas calientes,/cientos de aldeas quemadas,/millonres de almas heridas,/te dirán en tus andanzas: “Maldito sea tu nombre,/Franco, general pirata,/que osaste poner en venta/la piel del toro de España./Que la sombra de tu crimen/te vista de luto el alma./Que se te vuelvan huraños/los tigres de tu mesnada/y huyas de todo ser vivo/como una fiera acosada./Que se te cierren en torno/todas las puertas honradas./Que en los regatos rifeños/se seque a tu paso el agua./Que se te pudra la lengua/con que escupiste a tu patria./ Y que una mano española/-con una sola nos basta-,/una mano que en la furia del odio se vuelva garra,/te persiga dondequiera/que arrinconase tu infamia,/y en nombre del pueblo heroico/que manchaste con tu baba,/te estruje en tu madriguera,/como a un reptil la garganta”.

O romance de Balbontín foi compilado por César de Vicente Hernando en Poesía de la guerra civil española 1936-1939 (Madrid, Akal, 1994), volume que recolle a poesía dos dous bandos da guerra. Entre os poetas hai tres leais á República (Ramón Cabanillas, Rafael Dieste e Lorenzo Varela) que son galegos e hainos tamén que están (voluntariamente ou á forza) con Franco: Álvaro Cunqueiro, José María Castro-Viejo, Carlos A. Areán, Herminia Fariña, Pilar Millán-Astray e Julio Sigüenza (este quizais á forza).