Fidel Vidal. Hai libros que lemos aconsellados por un amigo, outros veñen ligados a referencias dun autor preferido, algúns son produto da propia iniciativa e despois están os que nin sabemos como diaños fomos bater con eles. Isto último sucedeu coa novela A marabillosa historia de Peter Schlemihl (Anaya, traducida do orixinal, Berlín, 1814) do poeta romántico Adelbert von Chamisso (1781-1838). Un “Schlemihl” era un home sen fortuna, un malfadado que podería “romper o nariz mesmo caendo de costas”. En alemán “schlemihl” significa pelagatos, un ninguén. Una historia con tanto éxito nas súas primeiras edicións que o autor non foi quen de se atrever escribir ningunha novela máis.
Esta edición vén precedida dunha Introdución á literatura satírica de Juan José Millás -cunha frase de Jonathan Swift na cabeceira: “A sátira é unha especie de espello onde o espectador descubre xeralmente todas as caras excepto a súa”-, e da Introdución ao texto de Thomas Mann. Ao remate hai un Apéndice de Manuela González-Haba (responsable da tradución e das Notas aclaratorias) que nos dá unha visión da época, lembrando a Fichte como profesor do autor, a Revolución francesa, o Romanticismo, a importancia de Napoleón en Chamisso, a súa afección –un auténtico experto e profesional- pola botánica, así como os contactos con Heine -que non aceptou participar no proxecto da revista que dirixía- e o paralelismo entre a vida de Schlemihl e do propio Chamisso,
Un home vestido de gris proponlle a Schlemihl un troco: a súa sombra por calquera dos regalos que lle ofrece, desde o selo de Salomón, a mandrágora, o helmo de Mambrino até a bolsa de Fortunato. Peter decídese pola bolsa dos desexos. Deseguido o home de gris vai desprendendo desde a cabeza até os pés a sombra de Schlemihl que enrola e dobra antes de a gardar no peto. A partir dese momento é un home rico -pode sacar da bolsa cantas moedas de outro desexe-, mais un home sen sombra que todos desprezan. A cousa vai complicándose, tanto que intenta recobrar a sombra coa intervención dun pintor. “-Señor profesor –díxenlle-, podería pintarlle unha sombra finxida a un home que perdeu a súa do modo máis desafortunado do Mundo? -Quere dicir a sombra que dá un no chan?… -Si, si, exactamente. -Pero –preguntoume-, como pode haber un home tan desidioso e descoidado que perda a súa sombra?” (p. 69)
Por outra banda recibe o respecto da xente. “Pasei de largo a carón dun grupo de campesiños, que me abriron paso respectuosamente quitándose o sombreiro (eu era un home rico)” (p. 99). É a vella historia de Fausto, unha versión para nenos -e non tan nenos- do pacto co diaño. No entanto, “Werther suicidouse pero Goethe seguiu vivindo”, di Thomas Mann, e Schlemihl vaga sen sombra, percorrendo o mundo coas botas de sete leguas, mentres que Von Chamisso “convértese en sedentario, pai de familia, académico, e é admirado como mestre. Só aos eternos bohemios parécelles aburrida esta vida. Cadaquén sucumbe mantendo a súa propia peculiaridade interesante ou faise un mestre… Pero Peter Schlemihl conta entre as máis encantadoras obras de xuventude da literatura alemá”. (Thomas Mann)
Me parece interesantísima esa maravillosa historia del hombre sin sombra; lunes, sin falta, iré a la biblioteca a mirar si tienen el libro.
Hace unos días, fuimos a visitar a Santiago a nuestra hija y me regaló cuatro libros que tenía en el comercio. Empecé a leer el de Thomas Mann por ser el más pequeño de los cuatro, “La muerte en Venecia” y contiene también “Mario y el mago”. El prólogo de Francisco Ayala, es excelente, y la novela es una maravilla. ¡ Hay que ver como escribía Mann !
Hace unos día tuviste la deferencia de contestar en la entrada de Francisco a mi pregunta sobre las verrugas y yo te dije algo sobre tu libro “Á sombra da cinza”. Si me permites, quiero volver a felicitarte porque de no hacerlo sería una lectora ingrata. Lo tengo y tendré en la mesilla de noche junto al que ahora acabo de citar, y antes o después de dejar a Thomas, leo algo del tuyo porque, por cualquier página que lo abras no encuentras nada desaprovechable, en él, prima la elocuencia y sabiduría.
Felicidades, Fidel, “Á sombra da cinza” es un libro digno de elogio.
Hoy en lugar de mandarte biquiños palmeiráns te mando rosas.
YO DONO ROSAS, ORO NO DOY con ExUltAcIÓn y cariño.
Moitísimas grazas polas flores, prezada e atenta Magdalena.
Que che preste Thomas Mann, seguro que si.
Saúde e bo proveito. Á RAPOSA A SOPA RÁ con EUfOrIA.