A parede da conciencia*

alvaroX. Ricardo Losada. A pesar de que vivimos tempos obsesionados por conseguir que os robots teñan unha cada vez maior intelixencia, os expertos consideran que non debemos preocuparnos mentres teñan a intelixencia dun réptil, dunha rata ou dun can. O problema virá cando cheguen a ter a intelixencia dun mono, pois os monos son conscientes de que non son humanos. Ás veces teño a impresión de que a obra do escultor lugués Álvaro de la Vega percorre o camiño contrario. Non se trataría de aumentar o grao e a diversidade de intelixencias que hai no mundo, senón de regresar a unha época na que a intelixencia abstracta se reducía a unha intelixencia meramente biolóxica, de supervivencia, e a un ecosistema dominado polas formas máis primarias da linguaxe (un grito, un adverbio, un vocativo, unha onomatopea, unha desinencia) e da xeometría (unha intersección de planos, unha atalaia, un prisma, unha parede, espazos lixeiros, como di el). E todo porque as súas figuras provocan na miña mirada un profundo desexo de esquecer que son consciente, logo racional, logo humano.

Pode que esa sexa tamén a razón de que Álvaro de la Vega traballe a madeira. Un pode imaxinar que da mármore ou da pedra sae, como do silicio, intelixencia artificial incluso superior á humana, e que converterse en pedra é un castigo máis que un destino. E iso ningún poeta primitivista da materia (e Álvaro éo) pode consentilo. Para un escultor que pasou a nenez na panadería familiar do interior da provincia rural de Lugo, a madeira é un destino ineludible pois funde dúas necesidades moi ligadas: a necesidade filoxenética de buscar o punto de encontro entre o matérico e o abstracto (desde principios do século XX dominado por este último), e a necesidade ontoxenética de buscar o punto de encontro entre as grandes reflexións teóricas da facultade de Artes de Barcelona e a mirada do neno aos troncos de madeira cortados polo seu propio empuxe físico. Necesidades, como se ve, que son unha e a mesma e que, por esa mesma razón, acaban dándolle ao conxunto das súas exposicións esa atmosfera de misticismo abstracto ou de abstracción mística que caracterizan calquera intento artístico rigoroso de facer emerxer a espiritualidade da materia e das accións físicas máis elementais. Pero ollo. A espiritualidade, neste caso, de quen nunca oíu falar de Deus ou de quen nunca reflexionou sobre se existe vida tras a morte. Porque as figuras de Álvaro de la Vega non son primitivas no sentido en que o era o primeiro homínido que empregou unha pedra de sílex. Sono no sentido en que un humano está cansado de saber e de converterse no seu saber. É significativa, nese sentido, esa figura de madeira descabezada cuxa cabeza aparece proxectada ás súas costas nunha marañada rectangular de arame curvado sobre unha parede, e que parece reducir calquera universo a dúas dimensións básicas. Pose é o significativo título, un título, como toda a súa obra, dominado pola radiación de fondo dunha sutil ironía humanística. Ou Berrar nas paredes, onde esas dúas figuras que parecen cantar un himno-grito ao absurdo, nin sequera agardan o eco das súas voces porque, para Álvaro, as accións sempre son unha primeira acción, unha causa aínda sen efecto. O mesmo que lle sucede a esas Trece mulleres, ou a ese home en suspensión que ignora as contorsións exhibicionistas dos olímpicos.

alvaro IIPorque, como di o propio Álvaro de la Vega, estas obras “foron pensadas para manter unha guerra xorda pero teimuda cos elementos dun prisma. Fabrican un espazo claustrofóbico para rompelo e saír del”. Espazo claustrofóbico que Álvaro abandona homenaxeando, implícita ou explicitamente, a artistas que admira. En Baby, ao pintor romántico P. Otto Runge, obsesionado, como o propio Álvaro, polas dimensións romántico-xeométricas do espazo; en Homenaxe a Gericault, a este pintor francés, cunha ironía xenial, metonímica, sobre a ontoloxía cabalar, que vale tamén, como non podía ser doutro xeito nun escultor “expresionista”, para a ontoloxía humana. Parafraseando a Schiller, poderiamos dicir que contra a estupidez, os escultores loitan en van. “A arte e o artista son unha sesión de autopsia. Sen descanso. Cortan, buscan, cosen e volta a empezar”, di Álvaro de la Vega. E o espectador entra na parede e no chan e no peso das esculturas tal cal o cabalo entra na parede. Como no eterno retorno, máis que aceptar o seu destino, o espectador ámao fronte a unha exposición que o invita a entrar nun prisma claustrofóbico que debe romper se quere saír del, e que o obriga a gritar, en silencio, fronte á parede da súa propia e estéril intelixencia.

*TEXTO PARA O CATÁLOGO DA EXPOSICIÓN ÁLVARO DE LA VEGA. PRONOMES REFLEXIVOS (GALERÍA DE ARTE DO CONVENTO DO ESPÍRITO SANTO-LOULÉ) CELEBRADA DO 29 DE NOVEMBRO DE 2019 A 18 DE XANEIRO DE 2020.

3 comentarios en “A parede da conciencia*

  1. Prezada Magdalena:

    Grazas por esa confianza, pero xa sabes que eu non son moito de ir aos museos con guía. Prefiro informarme na casa sobre a exposición que vou ver, e despois deixarme levar polas sensacións do momento. Agora ben. Entendo que haxa outras formas de experimentar esas visitas. ´
    Xa me contarás que che pareceu a exposición.

    Fortes apertas rianxeiras

  2. Bos días, querido profesor:
    Xa me gustaría ter un bo guía coma ti, pois esta semana vamos ir visitar unha exposición á Cidade da Cultura. Penso que se chama “Galicia un relato no mundo”.
    Despóis de ler a entrada de oxe, sería un pracer contar con un cicerone da tua calidade. Díxonos a mestra, que a exposición está concebida como a primeira das tres grandes exposición da Xunta con motivo do Xacobeo 2021.
    Alí veremos a Biblia Kennicott, a Santa de Asorey, (aínda que xa estiven na casa museo deste ilustre cambadés, será unha gloria repetir) o libro das invasións donde por primeira vez se atopa a mención coñecida a Breogán. Bueno, xa non me acordó de todas as mencións que fixo a profe, pero estou desexando vela. Espero que o talón que lle da nome o que fixo vulnerable ó heroe de Troya, me deixe camiñar dende nos deixa o bus, pois xa levo uns cantos antiinflamatorios inxeridos e o dito tendón ainda está coma un beizo abultado.
    Moitos biquiños e saude para seguir escribindo así de ben.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *