Pilar Sampedro. Rizoma e métrica do ilusionismo. Dúas exposicións relacionadas coa fotografía. Dúas cidades: Santiago e Lugo. Dous artistas: Manuel Vilariño e Caxigueiro. Na Igrexa da Universidade, en Santiago, está a exposición Rizoma de Vilariño, unha mostra que recolle obra de diferentes épocas, sempre arredor dese concepto filosófico do rizoma (desenvolto por Deleuze e Guattari) relacionado coa estrutura dalgunhas plantas e a relación que pode producirse con outros elementos, fóra da lóxica binaria. Complicado, non? Así é premio Nacional de Fotografía en 2007, un pensamento complexo ao que accedemos a través de imaxes que non o son tanto porque a súa estética nos atrapa e obriga a pensar qué hai detrás desa natureza viva ou morta, desas asociacións non tan evidentes, desas formas que ás veces funcionan case a modo de deseño de tan perfectos que son os significantes. Vilariño é poeta, tamén; nunha vitrina recóllense varios libros de versos nos que a lírica vai máis alá das imaxes para abrazar palabras. Animais –moitas veces mortos– presentados a modo de láminas de historia natural, a combinación minimalista de animais con obxectos cos que a asociación é case persoal, as pezas relacionadas coa relixión, a fermosura da natureza que consegue sobrecollernos nun punto indeterminado, as manipulacións máis alá do convencional, os elementos da morte, o que suxire máis alá do que mostra nesa elipse silenciosa que nos enfronta a un misterio por descifrar…
En Lugo, no Museo Provincial, ese tesouro no que sempre quedan pezas por descubrir, está A métrica do ilusionismo, de Caxigueiro. Unha mostra na que recolle obra realizada con diferentes materiais dende a fotografía á cerámica, da instalación á poesía. El tamén é poeta máis alá da obra plástica, escribe en galego como non podía ser doutra maneira nun artista comprometido sempre co seu tempo e país. Así se ve nas pezas e os nomes (escritos a lume nos “ladrillos” de terracota) dos conflitos mundiais, aí onde a humanidade lle cede o paso a crueis derivacións. Os seus libros de arxila tratada a lume, case sempre pechados, contundentes, que nos levan a aqueles tempos nos que se escribía sobre terra; as casas simples, dunha soa peza, sen aberturas, que nos conducen a un primitivismo que se conserva no interior da especie; as pezas negras de ladrillo ou cono informe con esas fendeduras xeométricas ou coas verbas que poden percorrelo todo, verbas nunca gratuítas, sempre referidas a desastres humanos (ambientais ou bélicos), a natureza presente (ás veces por ausencia)… o xogo da desproporción que percorre a fotografía neses carros da compra que cargan grandes edificios ou inmensas alas de aves, ou nas composicións de casas acompañadas de poemas como este:
a estas horas estou coma o país /perdido entre a brétema /(é un dicir
outros fan empanadas/e amasan a néboa co amoado).
Aquí a poesía está a pé de texto, como na que vemos unha pequena casa coroando raíces, que se colocan a modo de paus para fogueira, e pon:
Chegou coa maleta /o móbil o computador /e moitos silencios /podería ser unha turista /(un sorriso diante dos espaguetis /confirmou que era da casa)