X. Ricardo Losada. O meu imaxinario sobre os romanos ten moito que ver tanto coas películas que vía no cine Rubén de Rianxo como co encontro e a procesión de venres santo aos que acudía de neno. Ningunha explicación académica posterior puido anular aquela impresión infantil. Nin a república, nin os viadutos nin o dereito nin a tolerancia relixiosa nin a arquitectura civil nin as crónicas de Tito Livio modificaron unha soa das emocións que provocaran na miña alma as loitas de gladiadores ou as persecucións dos cristiáns que vía no cine de neno. Os romanos, quérese dicir, eran o símbolo da maldade, e nin sequera cando estudei na carreira a Marco Aurelio, emperador e filósofo estoico que me gustou moito, puiden superar esa impresión.

E, por suposto, xa non agardaba superala nunca.

Ata a fin de semana pasada. Fun cuns amigos a Celanova e acabamos indo ás termas romanas de Bande. Nun principio non me apetecía moito. Ademais de que nas termas era onde aqueles malnacidos planificaban o xenocidio cristián e gozaban a quentura das súas maldades, era un día frío e con ameaza de chuvia de decembro e só pensar en ter que percorrer en traxe de baño e toalla os cen metros que separan o aparcamento das termas tirábame para atrás. Os amigos e a muller teimaron co consabido Acórdate do ben que sabían vivir os romanos sen intuír, os incautos, as negativas asociacións que esa palabra estimulaba na miña mente. Sempre que escoito esa frase véñenme á cabeza, non as termas de Caracalla ou os banquetes pantagruélicos dos patricios, senón as risas das masas ante o sufrimento dos escravos ou a lanza dun soldado romano nas costelas de Cristo. Para máis, cada vez que cambiaban de argumentario e trataban de convencerme informándome de que a auga das termas estaba a máis de 30, e incluso de 40 graos, aínda me retraían máis. Dúchome todos os días en auga fría e só imaxinar esas altas temperaturas agredindo a miña pel freaba calquera apetencia romanófila.

Pero, como xa puidestes adiviñar (débil ou pouco romano que un é), fun ás ditosas termas. En boa hora, e digo en boa hora, non só polo ben que resultou todo, senón por ir de noite. Pois unha vez alí, e tras unha hora compartindo unha das termas cos amigos e a muller e outros turistas, decidimos trasladarnos ás de maior temperatura. E, por suposto, pouco romano que un é, xa digo, o único que non as soportou fun eu, e non me quedou outra que volver á de menor temperatura, onde non só volvín desfrutar do pracer patricio que antes sentira, senón que agora, por estar só, elevouse a un pracer que podo catalogar, sen recurso hiperbólico ningún, de gloria imperial. Tan imperial que só aceptei como compañía un emperador romano, Marco Aurelio, por suposto, a quen estiven oíndo falar, coa noción do tempo perdida, das súas famosas meditacións, meditacións que ben resume esta frase: Os desexos conducen á permanente preocupación e á permanente decepción, xa que todo o que se desexa deste mundo é miserable e corrupto.

Cando Marco Aurelio tivo a ben calar, supuxen que tan concentrado coma min nas sensacións térmicas (nunca mellor dito, pensei) daquelas augas sulfurosas, aproveitei para pechar os ollos e pensar que era iso que eu desexaba, e que me mantiña permanentemente preocupado e decepcionado.

Nada, díxenme, non desexas nada pois, naquelas circunstancias, era incapaz de concibir algo que me preocupase ou decepcionase.

E como non desexaba nada, e como non era quen de concibir algo que me preocupase ou decepcionase, atrevinme a matizar a Marco Aurelio mentres a calor, que xa me traspasara a pel, comezaba a quentarme a alma: O tempo é un río, como ti sempre dis, díxenlle sabendo que xa non me oía, pero a eternidade, unhas termas. E púxenme tan contento ao sentilo así, e cunha intensidade tan grande, que comecei a cantar para min como cantaba o merlo que oía Ero de Armenteiro na eternidade. Ata que, pouco despois, oín a muller e os amigos chamándome na escuridade, e nada máis oír o meu nome, ese nome que me devolvía ao tempo e ao corpo finitos, souben que non debía preocuparme polo enorme baleiro que o por fin superado odio aos romanos ía deixar na miña alma. Xa tiña outros a quen odiar.