X. Ricardo Losada. Cando somos nenos ou adolescentes imos a poucos enterros, pero todos aos que asistimos teñen unha intensidade tráxica moi alta, xa que, por seren dun familiar moi próximo ou dun amigo da nosa idade, non podemos consolarnos dicindo Morreu no seu tempo ou Era o mellor que lle podía pasar. Porén, a medida que pasan os anos, aumenta o número de enterros aos que asistimos, pero a dor perde intensidade, agás en casos moi concretos, do mesmo xeito que perde temperatura un cuarto se abrimos as portas e as ventás.

Quizais fose esa a razón de que onte, tras asistir a un enterro, pensara que a única forma de levar con deportividade esa inevitable derrota sexa pensar que o defunto, fixese o que fixese coa súa vida, era unha boa persoa e que, en boa lóxica, irá ao ceo. Ao fin e ao cabo, como dicía John Donne nunhas palabras moi coñecidas: Nuncamandes a ninguén a preguntar por quen dobran as campás, dobran por ti. E iso é o que sinto agora cada vez que vou a un enterro, que as campás tamén dobran por min. Xa que logo, e por moito que me moleste esa manía hipócrita de gabar os mortos, comezo a pensar que, como opción íntima, e só íntima, é unha opción lexítima e consoladora. Non podemos cambiar o pasado, pero si edulcoralo e, quizais, esa edulcoración non sexa outra cousa que unha esperanza do paraíso, estéril, case con toda seguridade, pero esperanza ao fin e ao cabo, e se un está a favor de usar o cannabis como analxésico, por que ha de estar en contra desa esperanza edénica? Non calma tamén unha dor moi profunda?

É a razón de que entenda moi ben aquilo que dicía Chaplin para explicar o inevitable declive do seu talento: A medida que un ser humano entra en anos quere vivir profundamente. Un sentimento de triste dignidade invade a súa alma, e isto é fatal para un cómico. Estou de acordo, xa digo, co fondo desa cita, pero tamén sei que hai excepcións, como a do poeta Gerardo Diego, de quen dicían os amigos que estaba tan ben amortallado que parecía vivo, algo que, seino, non é ningunha novidade, dise de moitos defuntos, pero que, no caso de Diego, é distinto. Dicíanllo cando estaba vivo, mesmo de neno e adolescente, pois quería vivir tan profundamente que sempre estaba dominado por esa triste dignidade que Chaplin considera impropia dos mozos e ineludible nos vellos.

Pois… que queres que che diga, díxenme vindo do enterro, nin quero ser como Chaplin, que viviu da comedia á traxedia, nin como Diego, que só viviu na traxedia. Eu quero vivir sempre na comedia, na leda dignidade de ser mozo e na leda dignidade de ser vello. E se, para iso, cada vez que vou a un enterro, teño que desexar que o defunto, sexa quen sexa, vaia ao ceo, pois deséxoo, aínda que ás veces, recoñézoo, non me chegue o humilde cannabis e teña que meterme unha droga de efectos moito máis alucinóxenos.