X. Ricardo Losada. (Rezar quenta o corazón. Álvaro Cunqueiro). Meu irmán morreu con 57 anos por un cancro fulminante. O venres pasado celebramos o cabo de ano. Cando ía para a igrexa oín ao lonxe as campás e recordei algo que dicía Nietzsche e que acababa de ler no libro de Emmanuel Carrère O reino: “Cando unha mañá de domingo oímos repicar as vellas campás, preguntámonos: é posible? Isto faise por un xudeu crucificado hai dous mil anos, que dicía que era Fillo de Deus, sen que se puidese comprobar semellante afirmación”. Nietzsche estrañábase de que aínda na súa época se crese nun Deus que xerara un fillo cunha muller mortal, que invitaba os discípulos a beber sangue, que facía milagres, que resucitara e resucitaba os mortos, que perdoaba pecados cometidos contra el, que mandaba pór a outra meixela se nos pegaban, que lles prohibía entrar no ceo aos ricos. Eu sempre aceptara (e sigo aceptando) esas palabras de Nietzsche como mostras da miña propia estrañeza, pero cando as lin no libro de Carrére aquela tarde, molestáronme, e pechei o libro.

     Foi ao entrar na igrexa cando comprendín por que me molestaran. Parecíanme unha falta de respecto a aqueles familiares, amigos e veciños que se reunían comigo na igrexa de Rianxo para recordar a meu irmán. Aínda que non son unha persoa crente, emocionábame estar con todos eles naquel momento e naquel lugar, por moito que soubese que había algo protocolario no ambiente. Aínda así mentiría se definise esa emoción como tristeza. O día do enterro si estivera triste, pero ese día do cabo de ano non podía dicir o mesmo. Ou, cando menos, era outro tipo de tristeza. Non me preguntedes a diferenza, non sabería explicala. Só podo dicir que cando oía a voz cansada e rutineira do crego, seguía con respecto pero sen vinculación espiritual a misa. Porén cando a solista tocaba e cantaba, aquela música sacra elevábame espiritualmente no silencio da igrexa, na emoción contida e sincera de todos os presentes, e sentía que meu irmán estaba nun lugar fermoso e puro, tan puro que incluso as impurezas e vicios e pecados que puidese cometer na vida eran virtuosos.

     Ao chegar á casa, e sentarme no meu estudio a ler, recordei o que dicía o filósofo grego e ateo Epicuro sobre a morte. É absurdo que nos preocupe porque cando estamos nós, non está ela, e cando está ela, non estamos nós. Nós e a morte nunca coincidimos. É un deses pensamentos que cando les de mozo parece sublime, pero que, de vello, ou cando perdes un ser querido, revélase como un xogo de palabras baleiro e truculento, mesmo inhumano. Que é iso de que nunca coincidimos coa morte? Nunca esquecerei a mirada de meu irmán aqueles últimos quince días. Unha mirada triste pero máis familiar que nunca, e digna, moi digna, porque, ao contrario do que pensaba Epicuro, el conviviu coa morte, e soubo facerlle fronte para que nós, os familiares, tamén soubésemos, pois toda a familia conviviu, a través del, coa morte. Direi máis. Un ano despois seguimos téndoa presente. É unha brisa fría, como un aura espectral, que nos rodea imperceptiblemente e que temos que superar a cotío para seguir adiante. Unha brisa fría que ideas como as de Epicuro e Nietzsche nunca conseguirán quentar, pero si a voz daquela solista que cantaba no cabo de ano de meu irmán e que me fixo recordar que, naquela mesma igrexa, durante os remotos anos da miña nenez, cando tiña a inocencia dun querubín e a ignorancia dun bruto, falei con Deus.