Gonzalo Trasbach. Contáranche unha vez que se marchara da súa cidade cando se decatou que a atmosfera artística londiniense estaba viciada, enrarecida. Que necesitaba aire fresco para relanzar a súa escrita e revitalizar a súa vida. Logo de percorrer case toda Europa atopouno na montaña, nunha aldea da Alta Saboya francesa. No trato cos campesiños, escoitando as súas historias orais, que fican coa morte deles, vendo as súas mans, que serven para facer cousas concretas, non elucubracións, a escritura de Berger cargouse de sal e terra, de traballo e sentido, materiais cos que a propulsa coma un foguete. Así che consta dende que liches a triloxía alpina: escribe sobre as súas faenas agrícolas, sobre a súa música, fala e narra as vidas e os costumes dos seus novos veciños. E ao mesmo tempo aproveita para resaltar a cultura dos sentidos, a función dos sentidos: mirar, oír, tocar, cantar, comer…

Mirar e contar doutro xeito. Mira os seres humanos e as bestas, e tamén a Natureza na que nos movemos. Pero fálanos do que nós non vemos. Por iso conta doutro modo como a natureza xa non pode ser retratada sen pensar e á que xa non lle son alleos os “monstros”, os desprazados sociais, os perseguidos: os campesiños de Chiapas, os musulmáns que fuxiron da India, o home que mendiga na entrada do metro atado á súa muller eivada, o disidente ruso que non esqueceu de todo o “gulag”, os gandeiros da Alta Saboya cuxos fillos abandonarán as terras, os artistas cuxo traballo está destinado ou condenado a non ser visto ou escoitado… Tamén sabes que isto queda reflectido, entre outros libros, en “Outra maneira de contar” (Mestizo, 1997), onde Jean Mohr volve colaborar coas súas marabillosas fotos.

Visualizalo sentado no chan no medio dunha sala do museo Reina Sofía co seu caderno tomando notas e debuxando sen que ninguén se atrevese a chamarlle á orde. Semellaba un vello campesiño debullando espigas de millo en silencio. Admites que lle debes moito. Grazas a el adestraches a mirada e o oído. Guiou os teus pasos para aprender a mirar e a escoitar coma se fose a primeira vez, para darlles un novo sentido ás palabras e á existencia. Berger é considerado e apreciado no mundo da arte. Aínda que nos seus anos mozos pretendía converterse en pintor, logo de percorrer o circuíto nocturno de talleres dos pintores que pululaban pola cidade do Támesis, fíxose crítico. Exerceu este oficio en varios xornais e revistas, entre estas, na prestixiosa “New Statesman” traballou uns dez anos como redactor.

Mais cónstache que non é un crítico de arte ao uso. Nada académico. Non hai máis que acercarse a esa pequena xoia que é “Algúns pasos cara a unha pequena teoría do visíbel” (Árdora exprés, 1997) para testemuñalo, ou tamén abrir as páxinas de “Modos de ver” (1972), o seu primeiro libro sobre arte, o cal concibe coma un eficaz antídoto contra a pompa elitista das vacas sagradas da crítica de arte. Coma moitos renovadores da crítica –o seu adorado Walter Benjamin, ou Roland Barthes, pasando por Susan Sontag ou Rebeca Solnit-, nunca viu a necesidade de pasar pola escola da arte para ser capaz de “ver” e “pensar”. O mesmo se pode apreciar en “Tizanio: ninfa e pastor” (Árdora, 1999), obra escrita coa súa filla Katya, e así mesmo en “Mirar” (Gustavo Gili, 2001), con prólogo do vigués Alfonso Armada, e, por suposto, en “O sentido da vista (Alianza forma, 1990). E diste que non podes deixar atrás a primeira crítica frontal, mais de ningún xeito oportunista nin filistea, a Pablo Picasso: “Ascensión e caída de Picasso” (1973), nin “Sobre el dibujo” (GG, 2005). E á vez vénche á cabeza o artigo no que recoñece que tardou cincuenta anos en percibir algo que antes non entendía na obra de Francis Bacon.