Fidel Vidal. Velaquí unha das procuras sobre a palabra para describir e dicir aquilo que non se pode dicir, a palabra sen fala, o inefable: ningunha palabra nin concepto humano pode describir axeitadamente a Deus. Dionisio sostiña que a medida que o home se ía achegando a El, a escuridade que atopaba era cada vez máis grande. E para conseguir ese achegamento debería ignorar os seus desexos e percorrer un camiño de escuridade. O que nos remite, en último termo, ao símbolo central da poesía de san Juan de la Cruz: a “noche oscura.” (Colin Thompson, O poeta e o místico)

Por iso a escritura (ou acaso cabería chamala estado de escritura?) púidose sentir no moderno (así o percibe explicitamente Flaubert) como un estado de suspensión da vida, algo ao que nunca foi alleo o poético.A palabra poética é esa capaz de facer o milagre de lle dar existencia ao indicible en canto tal, e de amosar que hai un indicible existente. É a función máxima desa palabra que pon en tensión a linguaxe entre o dicir e o calar. “A palabra di así o que di, ao tempo que di o que cala.” (J. A. Valente)

Se frei Juan de la Cruz quería construír e implantar unha xuntanza, a derradeira xuntanza con Deus, sobráballe a escrita. Orar, facer xaxún, vivir na pobreza, volver aos rezos, sería suficiente para conseguilo. Abondaríalle co puro resistir nese ambiente. A poesía vai estar por riba del, por riba do autor, mais desde si mesmo: non se trata do Verbo feito carne senón da carne feita Verbo. O poema non expresa o inefable senón que se apropia del, e encárnao. Segundo afirma Gabriel Celaya, o poeta non engana, el é o primeiro enganado.

Discútese non comprender a Deus? Ou non comprender o amor a Deus? E non digamos se a cousa vai do amor de Deus. Deixémolo en amor. Amor a Deus, ao pai, á nai, ao mozo, á moza. Amor. Ou da falta de amor, do suspirar por el. A ausencia da Amada produciu máis poesía que a presenza da musa. Amar, afirma Lacan, é dar o que non se ten. Celaya cre indispensable unha inmersión no inconsciente: “só a este prezo o impuro se fai poético”, un movemento ao que lle segue outro inverso, “porque sen el non teremos a obra de Arte.”

Pedro Salinas: “Cando unha poesía está escrita terminouse mais non se acaba: comeza, busca outra en si mesma, no autor, no lector, no silencio. Moitas veces unha poesía revélase a si mesma, descobre de súpeto dentro de si unha intención non sospeitada.” Ula a intención da poesía de frei Juan de la Cruz? Falamos da intención da poesía, non do poeta. Só resta volver á letra, ao substantivo, considerado como un dos trazos determinantes, segundo Dámaso Alonso, do seu estilo. Do substantivo a expensas da función verbal. Da substancia.

 “A poesía é a eternidade. É o mar ido co sol” (Bataille). Quer dicir: Elle est retrouvée./ Quoi? L’éternité./ C’est la mer allée/ Avec le soleil. (Rimbaud)