Galicia e os galegos na poesía castelá XCI. Tirso de Molina (II)

S AntonioRomán Arén. La romera de Santiago ten tamén protagonista galego, o criado Relox. O conde, o seu amo, gaba o campo galego (locus amoenus) pero o criado interésase por Ribadavia, o “rei dos viños”.

Escarmiento para el cuerdo amosa un criado galego que ridiculiza a súa etnia e o seu país, onde ata pon a súa nai por puta:

“¿cómo te llamas?/Carballo,/porque no sé en qué gayancas/mi madre, ausente el marido,/jugando pidió partido/(son las gallegas muy francas)./Y un lencero algo molesto/que el matrimonio terció/perdiendo se levantó/y yo me quedé por resto./Volvió el propietario a casa,/y como ausente de un año/vio que el devantal de paño/se ahovaba, dijo: ¿Esto pasa?/Mujer, ¿cómo habéis podido,/en doce meses de ausencia/sufrir tanta corpulencia?…/El, viendo que averiguallo/era ofender a su honor/dijo: “Escarballo es peor”:/por eso el hijo es Carballo.

Emprega ademais Tirso o tópico do galego incapaz de gardar un segredo (“Si sois gallego no dudo/publiquéis cualquier secreto/en viéndoos en aprieto”), e aínda o da condición de borrachos que tiñan os galegos. Nabos, viño de Ribadavia e outros tópicos complementan a obra. Mesmo en Los amantes de Teruel, outro personaxe afirma que é “noble, aunque gallego”, e o mercedario xoga coa teima de seren fidalgos os galegos:

…que soy hidalgo/de los Laínez de Galicia antiguos,/que por varón deciendo de Laín Calvo,/y pienso que fue el Cid mi bisabuelo,/más parentesco tengo con Babieca.

En La Villana de la Sagra (1915) Tirso segue o itinerario que fixo ao volver de Galicia a Toledo. A acción desenvólvese ao comezo en Compostela. O protagonista, don Luís, e nobre galego e di:

Reino famoso, adiós, que alegre hago/ausencia de tu célebre montaña,/pues que siendo mi patria, como extraña/diste a mi juventud siempre mal pago.

O criado, tamén galego, despide así a Santiago:

Adiós, ciudad gallega, noble y sabia,/asombro del alarbe y estorlinga,/estación del flamenco y del mandinga,/del scita, y del que vive en el Arabia./Adiós, fregona, cuyo amor me agravia,/gallega molletuda; adiós, Dominga,/que aunque lo graso de tu amor me pringa,/siento más el dejar a Ribadavia.

E engade o resto dos tópicos: “adiós, redondos y tajados nabos,/adiós, pescados, berzas, bacoriños”.

Os mesmos prexuízos contra os galegos aparecen noutras obras, aínda que é certo que don Luis afirma:

Jamás yo mi patria niego,/Galicia es mi natural.

E respóndelle Angélica:

Pues no es poca maravilla/que el gallego acá en Castilla/dice que es de Portugal.

Visión positiva de Galicia en Tirso? Non, aínda que mellor coñecemento da nosa paisaxe. Prexuízos: todos.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *