De amos e escravos: a servidume

8662-a-jatszma-vegeFidel Vidal. Os adornos, coma os ritos e os complementos, son quen de sinalar aquel que posúe o poder. Hamm conta co trono (unha cadeira de rodas necesitada dun engraxe de aceite de vez en cando, unha especie de `papamóbil´ tirado por Clov), non lle falta a coroa (un solideo propio de xerarquías e príncipes da igrexa) e pode presumir do toisón de ouro colgado ao pescozo (o chifre). E o máis importante de todo: os súbditos, nesta ocasión un único supeditado e in/satisfeito servo. O criado, no seu papel, ademais de o manter -ou mantéñense (sopórtanse) ambos os dous, amo e criado, nunha sobrievida, nunha sobriedade e nada natural vida- é o encargado de o sinalar converténdoo nunha persoa importante. O sostén (simbólico e material) de Hamm asúmea Clov, porque “é unicamente grazas ao traballo do outro (do seu Escravo) que o Amo é libre fronte á Natureza e, por conseguinte, está satisfeito de si mesmo. Mais só é Amo do Escravo porque liberouse previamente da (e da súa) natureza arriscando a súa vida nunha loita por puro prestixio, e así, dese xeito e como tal, non ten nada de natural” (Alexandre Kojève).

HAMM: Créeste importante, non si?

CLOV: Moito.

O modo especialmente eficaz para que o amo dependa do seu escravo é que este o sirva da mellor maneira, que amose e demostre en cada acto as súas habilidades, o seu saber facer, que se expoña coma dono do saber. Coñecendo, por outra parte, as limitacións e os impedimentos que o amo padece e das que este abusa exhibíndoas mediante absurdas peticións. Trátase dunha relación de orde simbólica, no que o significante Amo ocupa o lugar do axente, e o espazo do Outro, do saber e do gozo, estará ocupado polo escravo, por aquel que sabe. O amo non é quen de obrar senón aquel que fai obrar. Isto designa unha ilusión na que se fundamenta o discurso do amo: “a suposta identidade entre o suxeito e o significante que o representa”.

HAMM: Clov!

CLOV (molesto): Que pasa?

HAMM: Non estamos a punto de… de… significar algo?

CLOV: Significar? Nós, significar? (Risa breve.) Vaiche boa!

“O meu pracer radica en darche pracer a ti e obedecer todos os teus desexo”, dille Aba Sada (servente/prostituta) ao seu amo Kichi no polémico filme O imperio dos sentidos. Jacques Lacan (O Eu na teoría de Freud e na técnica psicanalítica), como aclaración ao tema, falando sobre a dependencia do home con respecto da ciencia, afirma que non será gobernada por el “agás obedecéndoa. O mesmo acontece co escravo, intenta facer caer o seu amo baixo a súa dependencia servíndolle ben”.

4 comentarios en “De amos e escravos: a servidume

  1. Estimado Fidel:
    Se ve que Ferdinand de Sassure llegó con su lingüística estructural cuando ya había finalizado mis estudios: el caso es que me armo un lío con el “significado” y el “significante”.
    Los lectores como yo nos sentiríamos felices si tuviésemos la capacidad de deducir, con alguna lógica, lo que intentan expresar obras como la de Samuel Beckett, que tú nos vas dando interpretada por entregas. Para mí es una obra estática, en la que los personajes no avanzan, no van a ninguna parte (¿en apariencia?); pero que puede tener múltiples lecturas, aunque todas ellas lleven al mismo punto, a la misma conclusión… ¿O no? Tengo la sensación de que la lectura de Beckett es de la que deja que el lector saque consecuencias. Creo que la frase de Tony de Mello puede ser una: “Quien soporta todos mis defectos es mi amo aunque sea mi criado”.
    No me extrañaría que la próxima temporada traiga el Teatro Real la ópera de György Kurtog “Fin de partida”, ya que últimamente abundan en su programación las ópera transgresoras.
    De momento dedico parte de mi tiempo a temas musicales que tenía bastante abandonados. En cuanto a novela, me estoy riendo mucho con “Sin noticias de Gurb”, de Eduardo Mendoza.
    Boas noites e moitas grazas polos teus didácticos artigos.

    1. Miña moi estimada Carmen:
      As túas propostas teñen a exquisita cualidade de porme a pensar, e non me vexo nas mellores condicións para tal faena. O caso é que non está nos meus intereses a intención agochar ningún tipo de interpretación -nin polo xunto nin por entregas-, só se trata dunha maneira de “xogar” (ou gozar) desde unha “inspiración” (se lle podo chamar así) provocada por “Fin de partida”.
      Porque do mesmo xeito que existen obras “inspiradas”, hai outras -as que eu prefiro-, que “inspiran”. E sen que por iso haxa que achar nelas ningún tipo de significado, nin deducir -con pouca ou moita lóxica- ninguha clase de proposta. Ou si. Iso vai a gusto (ou desgusto) do lector ou do consumidor. El, mellor que ninguén, poderá descubrir -da habela-, a intención final.
      Semella que nos educaron para dar coas “claves” de calquera obra, e non tanto para gozar delas. E algunhas hai nas que a resposta radica en si mesma, sen outras pesas nin medidas coas que cualificar ou cuantificar.
      Lembro unha vella historia respecto dun músico (do que non recordo o seu nome) ao que lle preguntaron polo significado dunha Sinfonía que acababa de interpretar. O músico, con acerto, respondeu: “Isto”- e repetiu o concerto.
      Saúde e moitas e didácticas grazas.

  2. Querida e atenta Magdalena.
    Jardiel Poncela, malia a súa desgraza de morrer tan novo e pobre, é un autor divertido e moi prolífico que roza a cada pouco co absurdo. A mostra que nos traes é unha boa proba. Saúde o boas lecturas.
    Se ZAPEAR TRAE PAZ, por se acaso APRAZA A ZARPA.

  3. Ramón, es el criado de Valdivia, dos personajes del incomparable Jardiel Poncela, del que hasta hace poco solamente conocía de nombre. Desde que lo estoy leyendo, te aseguro, Fidel, que me desternillo de risa en cada una de sus páginas.
    Aunque Valdivia no necesitaba de Ramón para que le ensebase la silla de ruedas, sí, lo necesitaba para otros menesteres como por ejemplo: prepararle el traje número treinta y dos, los zapatos Mazwells y la camisa número setenta y siete confeccionada por el mejor camisero de Londres.
    El buen lacayo Ramón, tenía bastante más que hacer que Clov, fíjate en esta muestra:
    “Valdivia se despojó del batín y se tiró a la piscina como se tiran los jóvenes al matrimonio: de cabeza y sin pensar para nada que pueden ahogarse.
    Ramón se instaló junto a él, con el albornoz desplegado en las manos. Esperó a que Valdivia emergiera del agua, y en cuanto lo tuvo en su poder, lo frotó y refrotó con indecible furia como si quisiera pulimentarlo.
    Pronto el cuerpo de Pedro Valdivia quedó igual de seco que el cerebro de un tanguista.
    El criado depositó a Pedro en una mesa, calzóse unos guantes de crin y comenzó a golpear a Valdivia; le doblaba en dos como se dobla un libro; le doblaba en cuatro como se dobla un mapa. Y de contrapunto a aquellas operaciones, seguía golpeándole sin cesar con la precipitación y la furia con que seguramente habría golpeado las puertas de un castillo feudal al llegar a él perseguido de cerca por dos mil sarracenos”.
    Esto es una mínima parte de lo que el criado Ramón le practicaba en el masaje; luego viene, gimnasia sueca, fricciones, baño turco, secadero, etc, etc. Pero, eso sí, Ramón, el esclavo, también intentaba hacer caer a su amo bajo su dependencia sirviéndole bien, incluso apropiándose de sus frases que con tanto orgullo le prestaba su amo.
    Besiños palmeiráns, Fidel. Voy a mirar un poco la tele porque a veces…
    ZAPEAR TRAE PAZ.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *