César Alen. Moitas son as que se esgotan, as que sucumben a unha relación, as que perecen no intento. Só as almas grandes, os espíritos egrexios superan o entregado anonimato, a desaparición no lago escuro e profundo da fama do outro, a longa sombra de ser a esposa de… Unha desas almas grandes foi George Sand, a grande escritora francesa, que superou o estigma de ser a muller do músico polaco Chopin, coñecido e recoñecido universalmente. Pero ela fíxoo, e fíxoo con éxito, con coraxe, cunha absoluta entropía, que nun xogo de contrastes levouna a atopase a si mesma.

  Aurore Dupin (ese era o seu verdadeiro nome), naceu en 1804, filla dunha vendedora rueira, cunha vida azarosa e mundana, e do barón Maurice Francois Dupin de Francueil, membro da alta aristocracia, descendente bastardo do rei Augusto II de Polonia. Unha estraña mestura que non foi do todo aprobada pola nai do barón. A propia Sand definía así a súa nai: “A miña nai non viña da clase dos traballadores industriosos e concienciudos. Pertencía á raza degradada e vagabunda, aos bohemios do mundo”. O seu pai morreu cando ela só contaba catro anos, aquela desgraza fixo que a súa avoa paterna tentásea apartar da súa nai, da que nunca se fiou. Acolleuna na súa gran mansión campestre de Nohant, en Berry no centro de Francia. Alí pasou días felices, e aquel lugar foi crucial na súa vida, unha referencia, a idealización dun mundo perfecto, o lugar que lle daba estabilidade. Casou de forma inesperada e repentina co barón Cassimir de Dudevant, maior que ela. Tiveron dous fillos, Maurice e Solange, pero a ruptura era inevitable debido aos seus caracteres irreconciliables, e poucos anos máis tarde abandonou ao seu marido e a casa familiar, para instalarse en París cos seus dous fillos.

  Unha vez na capital, interésase polas letras e frecuenta os ambientes literarios, nos que coñece a Jules Sandeau co que escribe o seu primeiro libro Rosa e Branco, e de quen probablemente toma o pseudónimo. Opera nela un complexo e fermoso proceso de transformación persoal, unha transmutación alquímica. Desprega unha personalidade irresistible que cativa por igual a homes e mulleres. Rompeu as convencións sociais en todas as súas ordes, non se resignou a facer o tenro e estoico papel de muller da súa época, abocada a unha posición constritiva e irrelevante na sociedade. Ao dotarse dun nome masculino culminaba esa transmutación nun novo ser, arrogándose todos os dereitos que parecían estar só ao alcance dos homes. Por iso decidiu poñerse roupa masculina, adoptar certos hábitos de home. Esa nova identidade divertíaa e excitábaa, permitíalle, ademais, a entrada en lugares prohibidos ás mulleres, co que podía acceder en igualdade de condicións ao mundo dos homes. O vestiario masculino resultáballe cómodo e funcional, dentro desas roupas movíase con liberdade. A miúdo víase  cun cigarro puro nos beizos ou leando os seus propios pitillos cunha destreza abraiante, costumes que causaban escándalo na época, porque se consideraban indecorosas nunha muller. O certo é que se volveu totalmente dependente do tabaco.

  Por outra banda, a escritura, á que cada día se entregaba máis, converteuse nun alivio, nun pracer e no seu oficio, do que sacou boas cantidades de diñeiro que lle permitían manter o seu alto tren de vida. O seu círculo literario foise ampliando con rapidez, pronto coñeceu a Victor Hugo, ao pintor Eugene Delacroix, a Heinrich Heine, Honoré de Balzac, Xullo Verne, Gustave Flaubert e Prosper Merimé, con quen se di tivo un romance, en fin, todo o máis selecto da intelectualidade do momento.

  Sempre actuou de forma libre, sen prestar atención os faladoiros, ás críticas, aos fortes prexuízos da época, como as inxustas e incomprensibles palabras que lle adicou Charles Baudelaire ao cualificala de: ”estúpida e engreída” e comparala cunha vulgar “limpadora e mantida”, ou os inclasificables improperios do filósofo alemán Nietzsche, nunha apunta anos máis tarde da súa morte, chamábaa: “esa vaca leiteira”, cun claro resentimento misóxino e un ataque frontal ao romanticismo, como síntoma da debilidade humana. Aínda realizando un obrigado exercicio de contextualización, esas opinións resultan improcedentes. A sociedade en xeral víaa como unha desclasada, unha muller perigosa e desequilibrada, uns tachábana de bisexual ou de ninfómana, pola gran cantidade de amantes que a perseguían. Un deses amantes foi o novo escritor Musset, que tras ler a súa novela Indiana, empeñouse en coñecela.

Ao pouco tempo namorouse loucamente de George, a pesar da diferenza de idade estableceron un apaixonado romance, curto pero intenso, como todo o que emprendía a gran dama francesa, musa para tantos artistas.

 A súa carreira amatoria avanzaba a un ritmo febril, foron moitos os que caeron nas redes do seu irresistible poder de atracción, polo xeral todos máis novas, nunha especie de hipnotismo erótico e efecto perturbador. Explorou a sexualidade sen ningún tipo de escrúpulo, baixo a súa ampla visión hedonista da vida. Outra das súas escandalosas e intensas relacións foi a que mantivo coa o a bela actriz Marie Dorval, na que ademais de sexo atopaba tenrura e comprensión. Tentou axudala  na súa carreira teatral escribindo papeis á súa medida. Despois da ruptura como amantes, seguiron sendo fieis amigas e confidentes.

  En 1836, no transcurso dunha festa dunha das súas amigas aristócratas coñeceu ao novo pianista Frédéric Chopin, famoso xa naquel momento. Aínda que nun principio Chopin non mostrou demasiado interese, acabou sendo seducido polos encantos e a forte personalidade de madame Sand. Foi o comezo dunha longa relación, que os levou a compartir varios anos de vida. Chopin posuía un temperamento apoucado, pusilánime, afastado da fogosidade dos seus anteriores amantes. Pero por unha estraña razón, fixo aflorar sentimentos maternos en Sand, que pasou de amante a enfermeira e nai, cualificándoo como: “o seu terceiro fillo”.

   Chopin a pesar da súa mocidade presentaba unha debilidade perentoria, unha mala saúde crónica. A tuberculose axexábao, provocando irritantes ataques de tose e vómitos de sangue. Para paliar esa doenza decidiron viaxar a Mallorca polas bondades do clima mediterráneo, aínda que ao cabo resultou ser unha experiencia nefasta, un episodio aciago. En 1838 parten cara a Marsella, para embarcarse a bordo do buque español o Mollorquín. A travesía derivou nun auténtico calvario, os vaivéns do mar deixaron ao músico nun estado lastimoso. Debilitado e exhausto pola viaxe, instaláronse nunha facenda inhóspita en Son Vent, da que pronto foron expulsados polos seus donos, medorentos de ser contaxiados por aquel estraño enfermo e receosos ante a presenza daquela muller andróxina con aspecto inquietante, que fumaba como unha posuída. Recalaron na cartuxa de Valldemosa, un lugar de fermosa austeridade que foi do agrado da parella. A cartuxa estaba en estado de abandono, nos seus apousentos só quedaba unha vella harpía e un monxe desequilibrado que vagaba en metade da noite polos corredores desanxelados cun coitelo na man, seguindo o ronsel dalgunha pantasma. A pesar de todo tentaron acomodarse. Sand gastou unha boa cantidade de diñeiro para arrombar e humanizar as estancias. Fixo traer un piano para Chopin e mobles acolledores. Pero o clima benévolo que esperaban non apareceu. Pola contra as choivas sucedíanse e a humidade consumía ao músico polaco que parecía sucumbir aos ataques de febre e tose.

  Por fin, Sand decidiu sabiamente abandonar aquel lugar olvidado de deus. A volta foi outra odisea, pero unha casualidade do destino atoparon un buque da armada francesa na que fixeron a travesía a Marsella. O médico de abordo prestoulle os primeiros auxilios y unha vez en terra visitouno un coñecido galeno que logrou estabilizar a súa enfermidade. Goerge Sand armábase de paciencia e despregaba toda a súa bonhomía. Atendía con prema todos os caprichos do seu amante. Polo contrario Chopin estaba converténdose nun ser maniático e antolladizo, con ataques de rabia e ira, que a paciente Sand aguantaba con serenidade. Por outro lado, Soland, a filla de Sand, transformarase nunha fermosa rapaza, con unha conspirativa actitude cara á súa nai. Frédéric empezou a sentir unha irresistible atracción por Soland. Entre os dous acabaron por desesperar a George que comezou a argallar a idea de poñer fin a aquela relación e o desgaste que lle supoñía ver a súa propia filla na súa contra, con manobras maquiavélicas e inxustas. Chopin acabou cedendo ás súas insinuacións e coqueteos, namorándose dela. Mantiveron un aberto romance que acelerou a decisión de ruptura que roldaba a Sand.

  Una vez mais Goerge Sand afastábase, rompía coa súa vida para empezar de novo. Nada a detiña, o seu espírito audaz levábaa a reinventarse constantemente. Mentres, seguía escribindo co mesmo entusiasmo. A literatura sempre lle resultaba proveitosa e inspiradora. A súa produción foi inxente, e entre outros títulos atopamos: Lelia, Él y yo (sobre a súa relación con Musset), Horace. Spiridion, Nanon, Pauline Valentine. Gran parte dos seus libros son de carácter autobiográfico como: Un inverno en Mallorca, Ilusións e recordos ou Historia da miña vida. Tamén escribiu teatro que foi representado con certo éxito. Outro dos seus praceres era recibir  no seu salón aos seus amigos, que cada vez a admiraban máis, en animadas veladas literarias, entre os máis frecuentes atopábanse Balzac, Delacroix, Victor Hugo. Con Flaubert a relación foi eminentemente  epistolar, posto que o gran escritor era remiso a viaxar, irritáballe abandonar o seu confortable retiro de Croisset. Ambos se admiraban e aconsellaban mutuamente.

   A escritora francesa sacaba tempo pola noite para escribir ata ben entrada a madrugada, deixaba o día para a vida social, nadar grandes distancias no río e dar longos paseos polos bosques que rodeaban a súa bela propiedade, á que sentía unida como un ser máis, como parte da súa vida xa para sempre.

  Foi unha auténtica militante das causas sociais e revolucionarias, participou activamente no levantamento de 1848, abandonando de novo o seu idílico paraíso de Nohant, para colaborar na revolución contra o que ao cabo sería o último rei de Francia, Luís Felipe de Orleans. Transformouse nunha auténtica e xenuína activista, defensora dos dereitos sociais, das mulleres e o proletariado. Escribiu multitude de artigos en xornais como Lle figaro ou O bulletin da Républic, promulgando as ideas revolucionarias e achegando a súa visión socialista e republicana. Pero se algo detestaba era a violencia, por iso tras os atroces enfrontamentos e matanzas que seguiron á revolución, mostrou un enorme desencanto coa política e de novo buscou a paz  na súa querida Nohant. Aquel lugar tranquilizábaa e inspiraba. Volveu ao seu vello hábito de organizar veladas culturais para os seus amigos e representar sinxelas obras de teatro escritas por ela mesma, nas que participaban todos os invitados, incluído o servizo (na mansión dispoñían do seu propio teatro). Foi nunha desas reunións onde coñeceu ao seu derradeiro e fogoso amante o gravador Alexandre Monceau, varios anos máis novo, que o deixou todo por ela, dedicouse en corpo e alma ao seu coidado, converteuse nun servicial compañeiro que non a deixaba un instante.

  Os seus anos de senectude transcorreron nunha absoluta paz, rodeada dos seus fillos e netos e o seu amante. Unha paz gañada con suor, cimentada en fortes e intensas vivencias, na ousada e consecuente transgresión das normas, a superación dos prexuízos, a decidida intención de ser ela mesma, de facerse un oco nun mundo eminentemente masculino. Alcanzou unha marabillosa serenidade, reconciliada consigo mesma e o resto da humanidade. George Sand abriu un camiño insospeitado naquela época, e moitas mulleres que viñeron detrás tiveron polo menos un referente, un fío do que tirar. Converteuse nun símbolo e un exemplo para moitas feministas. Sobreviviu a Chopin, aínda que a historia siga empeñada en lembrala como a muller de…