Gonzalo Trasbach. Anunciamos aquí hai pouco que tiña nacido unha nova estrela no firmamento da filosofía alemá: Byung-Chul Han, un coreano afincado en Berlín ao que moitos xa consideran o sucesor de Sloterdijk, quen, ao parecer, non encaixou de moi bo grao a popularidade e o recoñecemento do que arestora goza o seu “exprotexido” na Escola Superior de Deseño de Karlsruhe. Sexa certo ou non, o que non ten dúbida é que o autor de A sociedade do cansazo, A sociedade da transparencia e A agonía do Eros (editorial Herder), tres libriños de poucas páxinas (entre 80 e 96), está no ronsel da mellor filosofía occidental do presente: testemuña dos tempos actuais, implicada nas súas cuestións…, filosofía fonda, densa, reflexiva, sen o mofo dogmático do reseso sermón progresista…

Coa delicadeza e a sensibilidade oriental, Han utiliza frases kamikaze, cortas, precisas, pero enigmáticas (a topoloxía da paixón ou a iluminación promete unha ganancia máxima). Como oriental que é coñece ben a filosofía zen, tao… (aínda que non a cita, agás para algo específico), pero tamén é coñecedor de Heidegger, da cultura occidental. E por isto os seus interlocutores preferidos parecen ser Agamben, Virgilio, Barthes, Baudrillard… Incluso repesca o repudiado Hegel e, ademais, ten a ousadía de meterse con Foucault e de reivindicar a un maldito oficial da Europa democrática: Peter Handke, que encabeza o libro da trasparencia con esta marabillosa cita: <Vivo de aquello que los otros no saben de mí>. A anos luz de Marx, cre que a arma fundamental do capitalismo non é económica, senón cultural, un simulacro de acumulación contra a morte, e, neste senso, amósase fiel ao acontecemento de Badiou, fiel a aquilo que aínda non chegou.

No libriño da transparencia (95 páxinas) Han dinos que a sociedade da transparencia é un <infierno de lo igual>, pois a existencia de calquera cousa depende do seu <valor de exposición>. Dado que esta sociedade manifestase primeiro como sociedade positivada, as cousas convértense en transparentes logo de que se ispan de toda negatividade, de que perdan a súa singularidade, é dicir, cando se insiren sen resistencia no torrente liso do capital, a comunicación e a información. Posto que ser vistos (sociedade da exposición) é máis valioso que existir, posto que a existencia é insignificante fronte á exposición, entón desaparece o valor cultual das cousas, pois só se revisten de valor cando son vistas.

Pero quen refira a transparencia só á corrupción e a liberdade de expresión, ignora a súa envergadura. A petición de transparencia na política, non é unha demanda política, pois, tendo en conta que o mundo é un mercado, dos políticos o que importa non é o que fan, senón que son valorados polo lugar que ocupan na escena. Neste mundo onde se venden e consumen intimidades, intimidade que é a fórmula lóxica da transparencia; esta sociedade da intimidade, na que está eliminado o “afora” do sistema, está poboada de suxeitos narcisistas íntimos. E, aínda que entre nós se comenta fidedignamente que a transparencia é a que pon as bases da confianza, Han explica que nesta afirmación hai unha contradición: <A confianza só é posíbel nun estado entre coñecemento e non coñecemento>. E isto é así porque confianza significa, aínda sen saber, construír unha relación positiva co outro. É dicir, se o sei todo, entón sobra a confianza. A transparencia é un estado no que o non saber ten sido eliminado. Onde rexe a transparencia, non hai sitio para a confianza.

E aínda que é verdade que no libriño do cansazo debuxa unha “sociedad horrible”, onde relata que a sociedade do rendemento provoca depresión, ademais por unha absurda explotación dun mesmo, polo que o individuo se esixe demasiado, xerando  enfermidades máis que infecciosas neuronais, co cal anuncia un cambio de paradigma fronte á explotación clásica, Han deixa aberta unha fiestra para sobrevivir a tanta insania: o “inferno do igual”, esa alianza progresista contra a heteroxeneidade do ser, aínda non penetrou de todo na foresta da existencia e, polo tanto, hai outro universo por achar.