Gonzalo Trasbach. Unha historia cun luminoso comezo e un final escuro e tráxico vive este ano un dobre aniversario. Hai vinte anos que o grupo musical Pink Floyd recolleu o seu instrumental, baixou a persiana e pechou o quiosco, logo dun longo período de 27 anos (1967-1994) e catorce discos, un amplo e variado catálogo, que se abriu con The Pipper At The Gates Of Dawn (1967), considerado por moitos como o mellor álbum da súa carreira. Unha carreira que nos seus primeiros chanzos estivo iluminada e dominada polas composicións de Roger Keith “Syd” Barrett (Cambrige, 1946-2006), de quen tamén neste 2014 se cumpren 40 anos da súa despedida do mundo, ao menos do sónico, pois no 1970 gravou un puñado de fascinantes cancións, preciosos átomos sonoros, que nos regalou en Barrett, o seu disco homónimo producido por Gilmour e último da súa fugaz etapa en solitario.

No mes de abril –sempre o máis cruel, segundo T.S. Elliot-, de 1968, Barrett foi oficialmente chimpado da formación, na que David Gilmour entrou para substituílo, ao parecer, marcado pola esquizofrenia causada por un desmesurado consumo de LSD, asunto ao que se tería que engadir un trastorno bipolar. A traxectoria de Syd, que morreu o 7 de xullo do 2006 de cáncro de páncreas, segundo se informou entonces, é unha das máis impactantes e rechamantes dentro da historia da música popular do século XX, unha historia ideal para xogar entre o que foi e o que puido ser, sobre todo polo que atinxe á pasaxeira e vulnerábel obra do bardo de Cambridge.

Cando deixou a casa paterna para trasladarse a Londres, un mozo Syd, aprendiz de pintor, fundou Pink Floyd, a banda que apuntalou entre 1966 e 1967 os principios vitais da psicodelia underground británica. Tomando como referencias a literatura máxica local, a retranca dos Kinks e a liberdade de formas do jazz, un torrencial Barret aporta a meirande parte das composicións do combo, ademais de introducir novos enfoques no uso da guitarra eléctrica. Caben, entón, aquí unhas cantas preguntas: Foi Syd un produto da época ou transcendeuna?, Foi un creador competente ou un improvisador?, Volveuse tolo ou a súa cordura era sinxelamente alérxica ao negocio discográfico? As posíbeis respostas dependen do punto onde poñamos a historia. Existen varias e diferentes voces que se pronunciaron sobre estas cuestións. David Gilmour dixo, por exemplo, que tería composto case que todo o seu material antes de 1967. En cambio, outros falaron de que houbo unha evolución e que as cancións máis sentimentais e pechadas viron a luz trala súa ruptura con Pink Floyd.

Dá igual. O certo é que Barrett dominou no arranque do grupo con temas como Astronomy Domine, onde desprega unha psicodelia impredicíbel, e á vez detallista. Pero os Pink Floyd liprepensantes tiveron unha vida moi breve, pois Syd derrubouse e ficou no foxo. A súa participación no segundo álbum, A Saucerful Secrets (1968), limítase a unha peza: Jugband Blues. Dende aí en diante David Gilmour entra en escena como guitarrista, e o protagonismo creativo desprazase cara ao cínico Roger Waters. Do desenfreo bañado en LSD pasouse a un rock cósmico groso, con expoñentes como Set The Controls For The Heart Of The Sun, que buscaba unha estética do enigma asentada en ritmos tribais e órganos fantasmais.

Outro dos fitos do grupo chegou no 1970, xa sen Barrett: Atom Heart Mother, un cruce de pompa e excentricidade, que antecede a Meddle (1971), material voluminoso onde se insinúa a inclinación á megalomanía, se ben, luce consistencia no prog-rock maquinal de One Of These Days ou nos sinuosos 23 minutos de Echoes, obra menor onde o grupo rebaixa as súas cobizas sónicas. Paramos agora no The Dark Side Of Then Moon, álbum que, ademais dunha colección de cancións, é unha obra de enxeñería electrónica tecida na compaña dun mozo Alan Parsons. Irrompen así uns Pink máis accesíbeis, pois cambian o espesor espacial pola construción de maxestosos artefactos pop. Con Wish You Were Here, dedicado a un Barret que de imprevisto presentouse no estudio de gravación sen que ninguén o recoñecera, a causa da súa obesidade, abandeirado pola esmagadora Shine On Your Crazy Diamond, e revestido dun nimbo de nostalxia alimentado polo botado de menos e á vez esquecido Syd, entraron os Pink Floyd no seu longo declive, que vai dende Animals (1977), The Wall (1979) ata o ocaso que culminou no 1994 coa publicación do mediocre e súper profesional The Division Bells, último disco en estudio dun grupo que Waters xa abandonara once anos antes, aínda que volveu xuntarse con Gilmour, Mason e Wright o 2 de xullo do 2006 con motivo do concerto Live8, en Londres.

A tortuosa historia comezou co enorme influxo dun Barrett a quen admiraban David Bowie, Eno, Page… e ao que Kevin Ayers dedicou Oh! Wot A Dream, peza afastada da ampulosidade de Wish You Were Here. Aínda hoxe en día, Syd é un sistema de ecuacións con varias incógnitas e soños frustrados: as maquetas que lle enviou a Joe Boyd (que este perdeu no 1967), as gravacións en directo que aínda se gardan, certas cintas en 8 mm de Jimi Hendrix e David Mason, onde el aparece, os diarios de xuventude que el mesmo queimou. Por que destruía os seus cadros despois de fotografalos…? Pero agora xa nada importa. Só importa que o misterio da súa música, da súa estética, segue fascinando corenta anos despois de que caera derrubado coma por un lóstrego na cuneta sen sequera soltar un suspiro.