Román Arén. Nunha tarde de sábado atopo un autor que, ía escribir, só coñecía “de oídas”, pero sería falso. Só o coñecía de vista, de ter lido nalgures o seu nome e o da súa primeira novela: Il quinto stato, que tanto gustara a Pier Paolo Pasolini. Agora leo dunha soa vez Un altar para la madre, na editorial Minúscula e en tradución de Miguel izquierdo. O editor vende ben o produto, pois a unha coidada e limpa presentación editorial, une as gabanzas de Ferdinando Camon, o autor da novela, vertidas por Jean-Paul Sartre, Alberto Moravia e Raymond Carver. E tiña razón. Pero, máis ca unha novela, é unha elexía, e unha homenaxe, á nai morta, a través do altar que o pai constrúe. Dar voz aos que non a teñen, porque “Una persona buena, por más que sea miserable, inculta, analfabeta, malhablada, vaya mal vestida y descalza, sea casi anónima, alguien a quien nadie fotografió, escuchó, ni agradeció nada, puede merecer la inmortalidad más que caudillos, banqueros, políticos, aventureros. No es la fuerza lo que salva a la humanidad, sino esa particular forma de amor que se llama <bondad>”.

Unha elexía, que non unha égloga, campesiña e cristiá. Pero estes dous termos non son pexorativos, senón descritivos. Alta literatura, sen costumismo, ou con el, non importa, xa que todos os xéneros teñen os seus límites. Xa sei que a crenza maioritaria di que a novela é algo “urbano”, pero qué facer con Cesare Pavese, con Otero Pedrayo, con Ferdinando Camon, con George Sand. Como quería Struck ou White, sen palabras innecesarias, a pureza de corazón é querer unha soa cousa, quizais a anulación do ser, para vivir nos outros, lembrando a Kierkegaard. Aínda estamos aquí na beleza do natural, sen dar o chumbo de pasar á maquina. A elexía dos que nin idioma teñen, pois falan dialecto: “Escribo estas cosas en italiano, es decir, las traduzco a otra lengua. Aquel a quien no le está permitido utilizar la propia lengua no puede ser feliz ni sentirse libre”. O italiano non é a lingua da nai, que fala “dialecto”, non é máis cá lingua dos poderosos, a lingua estándar, a lingua “inventada”, para reducir os pobres aínda máis, que así non falan aínda unha lingua, senón un dialecto. Parodiando, ou citando, a Galeano, a nai non ten relixión, ten superstición, nin lingua, só dialecto, nin arte… todo é menos nos bos e nos pobres.

E non hai que coller medo ante o adxectivo “cristián”, ninguén debería chamar a outro reaccionario por esta obra, que está no camiño do consolo e da misericordia, no vieiro dunha grande tradición: Clamor meus ad te veniat.