Carlos Mosteiro. A John Barth non o atopei eu. Cheguei a el por prescrición facultativa. Laíño apareceume un día cun libro en edición de peto. “Toma, le”. Era A ópera flotante. Abrino como abrimos todos un libro recomendado, como un melón que non sabemos como estará por dentro e se será ou non para o noso padal. Empeceino con distancia, remateino con  entusiasmo. Se indagades na biografía e na obra de Barth veredes que é un escritor posmoderno, de feito creo que é o paradigma do escritor posmoderno (metaliteratura, xogos literarios continuos, ausencia do eu colectivo, a convicción de que a novela é un pastiche onde cabe de todo, intertextualidade…). Comparte cosmovisión estética cos outros posmodernos coñecidos, John Updike, Michel Houellebecq, Paul Auster, pero que vai moito máis alá, contense menos, aparca os restos da solemnidade clásica que inda pode haber nestes autores, e atrévese a concibir a literatura como unha celebración sen límites e sen ataduras, unha viaxe e unha viraxe lúdica aos principios da escrita, á procura do Homero máis alegre da Odisea, non tanto ao tráxico da Ilíada.

       É unha pena que sexa tan difícil atopar a súa obra (dende logo en galego, imposible). Conseguín dar, logo de moitas dificultades, con “Sabático”, nunha edición moi mala e horriblemete impresa pola editorial Montesinos  en 1988 (as últimas corenta páxinas liñas coa axuda dunha lupa). Para min unha novela extraordinaria… E xa practicamente inencontrable.

      Cando souben que a que se considera a súa obra mestra, “O plantador de tabaco”, viña de ser publicada pola editorial Sexto Piso (outra vez Laíño, por suposto) non me intimidou nin o prezo nin o número de páxinas (1.173). A edición é magnífica. O prólogo de Eduardo Lago (que ademais é o tradutor) excelente. A novela preséntanos a Ebenezer Cooke, desafortunado, torpe, poeta e virxe (non necesariamente nesa orde), ao que o mesmo narrador presenta como “… Individuo delgaducho, con máis ambición que talento e, sen embargo, máis talento que prudencia”. A novela é un verdadeiro tour de force no que Barth nos conta a peripecia deste Alonso Quijano sen cabalo, acompañado e protexido por  Burlingame (un Sancho refinado e culto), posuidor dunha abraiante ambigüidade, que sempre consegue ser outro, grazas a unha inconcibible capacidade para travestirse. O libro está habitado dunha fauna humana numerosa e variopinta na que as conspiracións, os equivocos e a capacidade dos personaxes para mudar, leva a acción aos contínuos cambios de plano e perspectiva ás veces mesmo delirantes.

    “O plantador de tabaco” é máis ca unha novela. É unha celebración continua da imaxinación, un exercicio literario de primeiro orde, que te fai ir de sorpresa en sorpresa, que te obriga a deixarte ir, a non ofrecer resistencia, a deixar de lado a lóxica realista, e a substituíla con gusto pola lóxica da fabulación. Empecei a lela o 25 de xullo e rematei o 31 de decembro. Si, cinco meses; pero foi porque non quería acabala. Un crítico do New York Times di que… “John Barth é o millor novelista norteamericano actual, e un dos millores da literatura en lingua inglesa de todos os tempos”. Non sei se a afirmación é excesiva ou non, o número das miñas lecturas da literatura en lingua inglesa non me alcanza, nin de lonxe, para terzar no asunto. O que si podo afirmar é que non lembro ter lido a un novelista tan heterodoxo e tan dotado para a ironía, o humor e a imaxinación. Un novelista total. Unha novela total.