X. Ricardo Losada. VIVIR, UN HOMICIDIO TÍMIDO. Escoito con frecuencia o poema de Cesare Pavese Virá a morte e terá os teus ollos cantado en euskera por Paco Ibáñez. Un poema moi triste, pero cunha forza inmensa porque o autor tivo unha vida  atormentada e acabou suicidándose. Xa de neno agoniábase pensando (e chegou a pasarlle de adulto) que a muller que amaba casaba con outro. Como resumo da súa infancia, di: “Unha tarde, camiñabamos rodeando un outeiro, en silencio”. O proxecto da súa nenez foi escribir un libriño para poder lelo en soidade. Sendo adolescente, escribe: “Nacemos para vagar por estes outeiros, sen mulleres e coas mans ás costas…”.  Aos 21: “Como os pálidos suicidas / aínda ávidos de amor pola vida.” Con 30 e poucos, nun poema a un traballador das fábricas de Turín: “Aprendeu a traballar en fábricas sen risas”. Uns anos despois: “Hai rúas, bulevares de Turín polos que camiñan persoas que a guerra maltratou e matou. Persoas contentas, intelixentes, que entón eran alguén, que ti coñecías a penas. Era unha sociedade de verdade. ¿Para que terá existido?” Con 42, pouco antes de suicidarse: “Estou roto, non teño ganas de ver a ninguén e pagaría con ouro ao asasino que puidese apuñalarme durante o meu sono”. Morreu sen ter nunca muller, fillos ou casa propios, convencido de que nos xestos e palabras da nenez están os sinais do pavor adulto. O que foi, será, dixo.

VIVIR, UN SUICIDIO OPTIMISTA. Pouco antes de ler un libro sobre a vida de Pavese, atopei no meu estudo un CD que me regalaron uns amigos cando cumprín corenta anos. O CD, composto por cancións de éxito na miña mocidade, titúlase JOS MIX XL. Jos é como me chaman os familiares e amigos máis íntimos. Na carauta aparecen cinco fotos miñas a diferentes idades, catro delas reais (dez, dezaoito, trinta, corenta) e unha ficticia (oitenta). Poucas veces me rin tanto como cando vin esa imaxe miña de vello encanecido e desdentado. Lendo ese libro sobre Pavese que antes comentaba non me saíu da cabeza ese momento e unha frase durísima de S. Beckett que parece o contrario desa estrondosa gargallada: “A vida humana é o acto de dar a luz sobre unha tumba aberta”. Pavese coincidiría, eu non, e ese contraste aledoume a lectura daquel libro tan triste. Recordei que de neno eu soñaba con bicar os beizos dun rostro fermoso de muller e que miles de persoas me aclamasen tras gañar a final dos 100 metros lisos dos Xogos Olímpicos. Conseguín as dúas cousas moitas veces pois xa de adolescente aprendín que todo rostro de muller que bicas voluntariamente é fermoso, e que calquera aclamación pública (mesmo a dun can ou dun gato) é multitudinaria. Como resumo da miña infancia, diría: “Un lusco fusco os amigos da estreita rúa onde nacín xogamos barulleiros aos cartóns mentres agardamos que as nosas nais nos chamen para cear”. Non conseguín vivir así toda a vida, pero os mellores momentos foron e son réplicas daqueles días, e canto máis vello vou, máis os necesito. O can de Paulov, despois dun proceso de condicionamento clásico, segregaba saliva nada máis oír tocar unha campá. Eu segrego a voz daqueles amigos dicindo Ghanei unha machucada de cartóns e a voz de miña nai dicindo ¡Jos, a cear!, cada vez que escoito as campás da igrexa de Rianxo, a cincuenta metros da miña casa natal. Nos xestos e palabras da nenez, aprendín, están os sinais da felicidade adulta, e gustaríame poder agradecerlle a tantas persoas (meus pais, sobre todo, pero tamén a meus irmáns e algúns amigos e veciños daqueles anos) que me impedisen ter caído desde o útero materno, como Pavese, a unha tumba.

     Cando dentro duns anos me pareza a ese vello de JOX MIX XL, escribirei un poema titulado Virá a morte e terá os teus dentes. Se hai outra vida, non poderei escoller (é o único de nós que non cambia) os ollos e a mirada, pero si se vivila con ou sen dentes. Ese foi o erro de Pavese. Comparando a morte co que permanece, é imposible o máis mínimo sorriso. Comparándoa co que dexenera, ata pode ser simpática. Eu tamén digo, como Pavese, O que foi, será, pero será desdentado e encanecido, e só agardo que cando o comprobe mirándome no espello, sexa capaz, como naquel feliz aniversario, de rir a gargalladas.