Gonzalo Trasbach. No xogo dos aniversarios, centenarios ou efemérides, nos que ás veces lembramos as datas de nacemento ou falecemento de figuras artísticas e culturais que nos interesan, o pasado mes lembramos aquí a Billie Holiday, co gallo do seu centenario, pois a diva do jazz tiña nacido un 7 de abril de 1915, un ano no que viñeron ao mundo outros afamados persoeiros e personaxes. Nestes días todos os medios celebraron o século dun mito do celuloide e dun home de acentuada carnalidade e personalidade: Orson Wells (6/05/1915-10/10/1985). Rosebud, Rosebud…, aquela magnética palabra aínda resoa na miña cabeza dende a primeira vez que mirei Cidadán Kane. Aquela palabra era o arranque dunha película, pero ao mesmo tempo o final dunha vida, esa é a palabra que musita un moribundo e que é a clave dunha película que narra a vida dun neno que se converte en rico tras herdar unha mina e, como consecuencia deste feito, é arrancado dos brazos de súa nai para levalo a ser educado segundo a nova condición social.

Pero do fenómeno Wells xa se falou e escribiu dabondo, e dos outros dous “monstros” que alumeou aquela exquisita colleita do 1915: Frank Sinatra (12/12/15-14/05/1998) e Ingrid Bergman (29/08/1915-29/08/1982), axiña serán rememorados en case todos os medios. Pero naquel mesmo ano de graza ou desgraza, segundo se mire, cando Europa estaba metida en plena guerra, tamén veu á luz en París outra das mulleres que poboan a miña “Caligrafía sonora feminina”. O 19 de decembro de 1915 naceu Édith Giovanna Gassion. Da estirpe da Bessie Smith e da Holiday, Édith Piaf tamén tivo unha curta existencia. Faleceu aos 48 anos un 11 de outubro de 1963, só unhas horas antes que o seu amigo Jean Cocteau. Pero ademais, como aquelas damas de ébano, do mesmo xeito, a grande diva da chanson française corou unha vida torturada e atribulada polas turbulentas relacións sentimentais (amores e desamores), adobadas con alcohol e drogas. Alcumada Gorrionciño porque era tan miúda coma ese paxariño (1,47 metros), ese pequeno recipiente de aparente fraxilidade contiña un espírito indomábel, agochaba no seu interior unha misteriosa fortaleza que só se pode forxar logo de ter sobrevivido a un milleiro de naufraxios.

Dotada dunha voz doente e desgarrada, a que foi musa do existencialismo durante a década dos 50, comezou cantando nas rúas e nos tugurios do barrio parisiense de Pigalle. Deste sórdido ambiente arrancouna Louis Leplée, xerente do Cabaret Gerney’s. Pero tralo asasinato do empresario e protector, Édith volveu á rúa e entregouse ao alcohol e ás drogas, co cal alimentou aínda máis a nómina dos seus tormentos existenciais. O compositor Raymond Asso, quen logo foi o seu mentor e amante, e a pianista Margarite Monnot rescatárona do esquecemento e convertérona nunha estrela.

Logo de devorar amantes coma se fosen pílulas, namorouse tolamente do boxeador Marcel Cerdan, pese a que estaba casado. Despois de tres anos de relación, este morreu nun accidente de aviación cando se dirixía a Nova York para xuntarse con ela (1949). A Piaf afundiuse. Sufriu unha depresión de elefante. Saíu do pantano con drogas e tranquilizantes. Aquela miúda muller, que chuspía en cada nota a traxedia dunha existencia esculpida a golpes de miseria, pero tamén de bohemia e aplausos, foi un referente vocal para toda a xeración francesa da posguerra europea. De feito, cando morreu, entre outras moitas doenzas, vítima dun cancro, ao seu pasamento asistiron unhas 40 mil persoas, entre as cales había recoñecidas personalidades e compañeiros do espectáculo, entre outros: Marlen Dietrich, Toni Rossi, Charles Aznavour, a quen promoveu como cantante, e Gilbert Bécaud, ao que lanzou ao éxito. Como legado, o Gorrionciño, despois dunha curta vida tan atormentada como talvez nunca imaxinara, deixounos un feixe de magníficas melodías. Comproben, se queren, como a súa poderosa voz penetra ata as entrañas en temas tan afamados como Non, je ne regrette rien, La vie en rose, Hymne à l’amour ou Les amantes de Paris.