Steiner e “Os mortos”, de Joyce

errataGonzalo Trasbach. Conta Steiner en Errata (Siruela) que, cando aínda era estudante en Chicago, unha noite un grupo de compañeiros presentouse na súa habitación coa idea de que lles axudara a preparar un exame de literatura. El creu que lles podía ser útil con Los muertos, o relato que pecha Dublineses. Deste xeito, moitos anos despois da miña primeira lectura, volvín coller nas miñas mans o volume de James Joyce que me custou 300 pesetas nos últimos anos da década dos 70. O texto, como se pode comprobar, está cheo de multiplicidades, destaca pola súa absoluta musicalidade, algo que sempre caracteriza a escrita do irlandés, e no que ademais as cancións e os títulos destas son dunha importancia indubidábel. Relata o autor de Presencias reales que leu o parágrafo final do relato en voz alta, o cal aparece transcrito na páxina 65 de Errata. Movido polas apreciacións do escritor xudeu, comparei a súa versión coa tradución que contiña o meu libriño (Alianza). Decátome de que existe unha similitude xeral, pero noto unhas pequenas variacións claves para a interpretación que realiza Steiner.

No meu libriño di así: “Sí, los diarios estaban en lo cierto: nevaba en toda Irlanda. Caía nieve en cada zona de la oscura planicie central y en las colinas calvas, caía suave sobre el mégano de Allen y, más al oeste, suave caía sobre las sombrías, sediciosas olas de Shannon. Caía así en todo el desolado cementerio de la loma donde yacía Michael Fury, muerto. dublinesesReposaba, espesa, al azar, sobre una cruz corva y sobre una losa, sobre las lanzas de la cancela y sobre las espinas yermas. Su alma caía lenta en la duermevela al oír caer la nieve leve sobre el universo y caer leve la nieve, como el descenso de su último ocaso, sobre todos los vivos y sobre los muertos”.

O texto en Errata reza deste xeito: “Sí, los diarios tenían razón: la nieve se había extendido por toda Irlanda. Caía en todos los rincones de la oscura llanura central, caía dulcemente sobre la ciénega de Allen y, más al oeste, dulcemente caía en las oscuras y amotinadas olas de Shannon. Caía también en todos los rincones del solitario cementerio de las colinas , donde yacía enterrado Michael Fury. Se amontonaba, arrastrada por el viento, sobre las cruces y las lápidas agrietadas, sobre las lanzas de la pequeña verja, sobre las áridas espinas. El espíritu de Fury se desvanecía lentamente mientras oía caer la nieve mansamente sobre el universo y mansamente caer, como el descenso de su último fin, sobre los vivos y los muertos”.

As diferenzas máis salientables están nun recurso estilístico que un xa apreciara noutros escritos do irlandés. Vexamos. Na tradución do meu libriño non aparece literalmente “caía dulcemente” que un pouco máis adiante se transforma en “dulcemente caía”, unha transformación que, segundo Steiner, é o preludio de “oía caer la nieve mansamente” sobre o universo e “mansamente caer”. Esa vella figura retórica de orixe grega que Steiner non nomea, tamén a emprega Joyce en Poemas manzanas (Visor). Por exemplo en Mirando las embarcaciones en San Sabra, cando pecha os versos deste xeito: “El savaje viento que pasa no volverá nunca más, nunca más volverá”. E tamén en Ella llora sobre Rahoon: “Dulce cae la lluvia sobre Rahoon, /dulcemente cayendo// donde mi opaco amante descansa. /Triste es su voz que me llama, /tristemente llamándome/ cuando gris asciende la luna”.

james-joyceAdemais deste recurso, Steiner subliñáballes aos compañeiros se se tiñan dado conta dos sons sibilantes que anuncian a chegada do sono en “El espíritu de Fury se desvanecía lentamente”. E tamén lles comenta que merecía a pena destacar aquelas “lanzas” e “espinas”, emblemáticas da paixón de Cristo noutra montaña, facía moito tempo. O escritor xudeu remata o seu relatorio cun comentario sobre unha cuestión que viviu aquela noite e que, ao parecer, resultou decisiva na súa vida. Comeza dicindo que era xa bastante tarde e o ambiente estaba tenso e moi condensado. Polo tanto, tentou evitar bágoas absurdas. Pero asegura que as viu nunha daquelas faces sen afeitar. E conclúe: “Entonces supe que podía conducir a otros hasta las fuentes del significado”. E constata que foi unha descuberta fatal para el: “Desde esa noche, las sirenas de la enseñanza y la interpretación no han cesado de cantar para mí”.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *