Gonzalo Trasbach. O pasado mes de novembro unha lenda viva do rock ou mellor da música popular contemporánea alcanzou a moi honorable idade de 70 anos: Neil Young (Toronto-Canadá, 12/11/1945), un dos máis salientábeis, prolíficos e imprevisíbeis cantantes e compositores das catro últimas décadas e que foi quen de tocar con acerto todos os paus da baralla musical do noso tempo, empuñando a guitarra acústica e logo a máis ferinte e deturpada das eléctricas. Cando era mozo, nas súas orixes coincidiu con voces e guitarristas tan afamados coma a súa compatriota Joni Mitchell, Stephen Stills e Ricchie Fury, con estes dous fundou en LA os Buffalo Springfield, cuxa defunción se oficiou no 1968. Ao ano seguinte comezou a súa carreira en solitario. Neste tempo colaborou coa banda Crazy Horse. E no mesmo período tamén chegou á miña vida a través dos vellos amigos de Vigo, que foron os que me deron a coñecer o inesquecíbel 4 Way Street, no que se recollía unha actuación en directo del xunto con Stills, Nash e Crosby.
Con máis de medio cento de álbums ao longo das últimas catro décadas, ninguén pode ignorar a Neil Young. Ocupa un posto de honor na escena histórica do rock, en calquera das categorías que abrangue: rock con raíces, acústico e mesmo no sector lindeiro con noise e o grunge de finais dos oitenta e principios dos noventa. Dúas son as vetas sobre as que agromou o recoñecemento xeral: o seu inconformismo e a súa entrega constante. Por iso, a idea que aínda agora temos del é a dun coloso, pese a que xa anda medio chepudo.
Con todo, se botamos unha mirada á súa biografía, esta desminte o seu poderío, ese que ofrecían os seus espasmódicos sos de guitarra arroupados por xigantescas torres de amplificadores: observamos unha vida lastrada polas dificultades físicas e persoais. Young padeceu a poliomielite infantil e unha epilepsia que o visita de vez en cando. Ademais, dous dos seus fillos, nacidos de dúas mulleres distintas, chegaron ao mundo con significativas deficiencias. Talvez estes apuntes aporten algunha pista para colocar a súa tremenda forza creativa.
Ningún dos seus discos é perfecto. Non están logrados de todo. Pero en todos hai ao menos unha magnífica canción. Os máis belos son os que oscilan entre a tristeza, a soidade, o soño esperto e felicidade da calma. E semellan construídos para os que a miúdo se senten desgraciados ou están ás portas do desespero, aínda que, con todo, seguen crendo, seguen tendo fe en atopar o amor ou algo semellante a iso que aínda chamamos felicidade. Young é un gran artista porque se atreve a ser sentimental, pero sen caer no ridículo. Coa súa voz triste, que non soa moi viril, que ten algo de muller, de vello ou de neno, é capaz de queixarse con toda humildade polo amor ou a amizade perdidas.
De todos os seus discos, queremos non seu 70 aniversario destacar un: After The Gold Rush (1970). Por que este e non, por exemplo, EveryBody Knows This Is Nowhere (1970) ou Harvest (1972), que o emparedan? Pois porque este arrástranos até un fermoso soño e ademais porque nel atopamos unha estupenda síntese do talento do canadense. Gravado nunha soa semana coa contribución de Crazy Horse, o mítico Jack Nietzsche e Nils Lofgren é este un disco poboado de bucólicos acordes folk, manchado con ascuas de rock, pop e country, pero ateigado de referencias intimistas. E se ben Neil ten firmado traballos que poden competir con este –Tonight’s The Night (1975), Zuma (1975), Freedom (1989), Ragged Glory (1990)- desde este pedestal pódense mirar os principais cumios da súa portentosa traxectoria.
O álbum arranca coa reflexiva Tell Me Why, que prologa a descarga sentimental de After The Gold Rush e Only Love Can Break You Heart. Dúas baladas compostas sobre un material sentimental que tamén poboa Harvest. Souther Man descobre a temática contestataria de Young. Aquí co racismo sureño sobre o tapete: “Escoitei berros e látegos zorregando. Até cando?”. A moi xogueteira e curta Till The Morning Comes dá paso a unha revisión country de Oh, Lonesome Me, de Don Gibson, onde sobresaen a harmónica e o piano. En Don’t Let Bring You Down e Birds móstrase o coidado traballo vocal do canadense. Logo vén a calma en When You Dance You Can Really Love, á que sucede a última paixón, I Belive You e a polifónica folk Cripple Creek Ferry. Feliz aniversario, Neil. Grazas por acompañarnos ao longo destes 45 anos.