Xerardo AgraFoxo. Esta é a historia dun home que, mentres chora e pide perdón pola súa mala conciencia, dorme vestido. Ten medo a que o deteñan. Quen? Os homes da NKVD, ou os da KGB, ou os da MVD. Así pasou moitas noites da súa existencia. Sempre invadido polo pánico e a desesperación. Esta vida é narrada en tres episodios. O primeiro relata a historia deste compositor dende que o Pravda critica a súa obra mestra –Lady Macbeth do distrito de Mtsensk– dous días despois de que o Gran Líder asistira de incógnito a unha representación no Bolshoi; a segunda conta a viaxe deste músico a Nova York, como membro da delegación do seu país no Congreso Cultural e Científico para a Paz Mundial, e a súa reacción cando le nos medios de comunicación as súas reflexións –que el non escribira– sobre o evento; a terceira narra a súa afiliación ao Partido Comunista, as súas denuncias –que mágoa!– contra Sajarov e Solzhenitsyn e os seis Premios Stalin e os tres Premios Lenin que recibiu pola súa complicidade cun réxime que o denigrara ata límites arrepiantes.
Esta é a historia novelada de Dimitri Dmitrievich, é dicir, Shostakóvich, cando o Poder o domeou para intentar convertelo no Beethoven Rojo. Eran os anos do Gran Terror –o medo inoculado no sangue do pobo– e a pesada ameaza de perderse –na rede dos GULAG– era unha sombra que se espallaba por todos os recunchos do país. Para BABELIA, una obra irremediablemente trasnochada. Para EL CULTURAL, una magnífica novela. Podemos condenar un home amedrentado? Ou, simplemente, gozar das súas sinfonías?
Que pensarán os nosos admirados filósofos –do Café Barbantia– sobre este dilema?
Hoxe souben que Agrafoxo está nun país africano. O meu comentario non merece resposta porque en realidade salteime (ou non?) o dilema. Pero agora e aquí, cal é a cuestión? Cómo se pratenxa hoxe en día ese dilema na Gran Bretaña ou noutro sitio de Europa? Ou é que non se prantexa? Dende logo non nas mesmas condicións. Non semella que caiga sobre nós ningunha ameaza dese tipo. Pero vexamos: estamos nun lado no que existe todo armamento concebible, o sono de guerras sen féretros, os nosos queridos medios, abundancia, hixiene, contrasinales de acceso ao glamour. No outro bando: pedras para lanzar, carencia de alimentos ou provisións, mala sangre, enfermidade rampante, morte e unha constante preocupación por sobrevivir xuntos unha noite máis. O muro que separa eses dous mundos tamén está dentro de nós. Sexan cales sexan as nosas circunstancias podemos elixir por dentro con que lado estamos en sintonía. Non falo dun muro entre o ben e o mal. Os dous existen aquí en aló (non somos todos bos, nin todos malos, máis ben un pouco de todo). Entre que está neste caso a eleción? Talvez entendas porque non me interesa moito a cuestión, pois fala do pasado. Cal é o dilema agora e aquí? Pode estar talvez entre autoestima e caos? Ao lado dos poderosos existe o conformismo do medo e articulación de palabras que no significan nada. Que hai da nosa MUDEZ que non nos impuxo ningún sangrento dictador? Eu tampouco son filósofo. Non fun quen de vivir dela.
Disculpade. Quixen dicir autoestima ou autocaos. Ademais, pensei esta noite ante que dilema situaron Cebrián e os seus asesores aos seus xornalistas? E que elixieron eles? A postura máis digna ou que non lles quedou máis remedio que tomar? O medo é un dos eixos sobre os que xira o mundo. Ou como se di popularmente, o medo e libre (os que teñen cu, teñen medo) e eu non me fío de quen non ten medo. Perdoade pola miña insistencia. Bos días.
1- Contesto a provocación de Agrafoxo aínda que non son filósofo. Prefiro ser, como din os meus alumnos, profe de Filo. Rexuvenece máis.
2-Se tivese que responder en xeral, diría que se poden facer as dúas cousas: condenar a un home amedentrado e disfrutar das súas sinfonías. Non vexo incompatibilidade ningunha. Só ven incompatibilidade aqueles que se enganan a si mesmos pensando que non son homes amedrentados. Se algo aprendín nesta vida é que os héroes de verdade comprenderían a Shostakóvic. Són os covardes os que necesitan pensar que eles non se amedentrarían nunha situación tan dramática.
3- Que pensarán os nosos admirados historiadores -de Café Barbantia-sobre este dilema?
Agardo que non te amedrentes moito nese afastado país africano.
Apertas rianxeiras
Non son filósofo mais si un afeccionado coas eibas propias dun autodidacta. A proposta de AgraFoxo é un tema ben controvertido. Lembremos o caso de Galileo e tantos outros. A isto responde Lacan falando da alienación. Ven ser unha elección entre dous termos dos que hai que eliminar un deles: “a bolsa ou a vida”. Escolles a vida. Pois, doutro xeito, perderás vida e bolsa. Se quen tes enfronte é Stalin a cousa pode complicarse. “Ou liberdade ou morte”. Neste caso a vida será tamén -por rexeitar a morte- unha vida incómoda e difícil polo prezo da liberdade”, afirma Lacan.
De Julian Barnes lembro con especial agrado, a cabalo tamén entre a ficción e a realidade, a obra “El loro de Flaubert”, e algo menos “A historia do mundo en dez capítulos e medio”.
Saúde.
Apreciado Agrafoxo. Non coñezo a novela. Teño certa “desconfianza” tanto cara a Barnes coma Martin Amis. Pero ademais, teño certa xenreira contra Babelia e todo o que cheira a Prisa, con un Cebrian ao fronte que, ademais de carecer da ética máis elemental, escribe moi mal, segundo contan os xornalistas da súa propia casa. Habería que preguntarlle a Borrel ou a Sánchez o que pensan dos dirixentes de tal medio. Por outro lado, os asuntos arrepiantes da antiga URS xa non despertan interese en min. Debe ser porque vou vello e vexo e sento a morte cada día máis cerca. Pareceme un asunto moito máis interesante. Saúdos cordias.