Eme Cartea. O Mundo Máxico de Antón, unha exposición de 18 obras elaboradas por Antón Romero Piñeiro, un neno de 10 anos, natural de Portosín, autista, cunha enorme capacidade creativa, podemos vela todo este mes de xuño na escalinata principal interior, e na primeira planta, do consistorio de Ribeira. Unha mostra de gran colorido onde representa persoas e animais, illados ou como a sinopse dun relato.
De entrada, confeso o meu abraio e a enorme satisfacción que me produciu a visión destas pinturas. Antón, o artista, padece un trastorno do espectro autista (TEA), que aparece na infancia e se identifica cun déficit no manexo da comunicación e da linguaxe, na integración social, amais da presenza de comportamentos repetitivos e unha alta resistencia aos cambios, entre outros síntomas. Todo, con distinto nivel de profundidade.
Foi, digo, unha experiencia máxica, unha emoción que se fixo forma e espontánea combinación de sensacións que me interpelaron dende un fondo de misterio e mudez. Porque a voz das cores, de gratuíta e vangohniana agresividade, combinada coa forza perturbadora dunhas representacións suxestivas e distorsionadas á vez que familiares e amables, martélannos a retina cunha primitiva e indisimulada agresividade. Todo un desafío ás formas preconcibidas da arte pictórica.
Sabemos que as persoas autistas posúen unha intelixencia selectiva, polo que poden desenvolver un talento específico nun dos campos do saber como a pintura ou o debuxo, onde as capacidades visoespaciais e de representación poden ser mesmo superiores ás de calquera outra persoa.
Así, esta desorde cerebral, cunha prevalencia de 1/175 en Europa, e con retos inda importantes nos eidos da comprensión, da explicación e da educación, non priva os os seus pacientes da capacidade de expresión, nin simbólica nin sentimental. Substitúen a palabra como símbolo pola imaxe e, dada a súa falta de empatía cos demais, só aspiran a facernos visible o seu mundo interior sen pretenderen provocar en nós, espectadores, ningún grao de emoción artística. É o que Á. Rivière chama a «arte (ou símbolos) desde o silencio».
Asistimos, pois, a un espectáculo asombroso onde a intuición das formas e, sobre todo, da cor escapa á normativa do verosímil e consabido para deixar de ser representación do real, con cores arbitrarias como aprendemos en Gauguin, Cézanne e Matisse. As vacas poden ser verdes e os cans azuis, ou todo o contrario. E as formas, vagamente figurativas, subxectivamente distorsionadas, fannos pensar na deformación do cubismo, na simplificación do TBO ou na técnica dos debuxos animados. Estamos diante da aleatoriedade como norma, máis alá do significado ou da mimese.
Antón Romero é un meniño que pinta coma un meniño. Ou non. Porque, como nos deixou dito o gran Picasso: «Dende neno pintaba coma Rafael, pero levoume toda unha vida aprender a debuxar coma un neno».
Antón xa o conseguiu aos dez anos.