Fidel Vidal. Hai libros dos que un garda un bo recordo tanto polo contido como pola coidada edición. De cativos, agás os tebeos, gustabamos máis dos que viñan acompañados de “santos”, é dicir, dos ilustrados. Un dos escollidos, e talvez pola querenza aos libros de “santos”, é este Picasso e os seus obxectos, de Edward Quinn, editado por H. Klickkowski, 2002, do que un bota man de vez en cando para follealo con gozo e parsimonia. Trátase dun pequeno volume dunhas oitenta páxinas de agradable tacto e trato.   

Edward Quinn é o fotógrafo que acompañou a Picasso até os últimos anos da súa vida. Grazas á amizade entrambos, foi quen de tirar fotos do artista roldando os noventa e traballando nun gravado a punta seca. O libro –di Quinn- non pretende de ningunha maneira tratar de forma exhaustiva a inmensa obra de Picasso, senón só presentar unha selección do que se deu en chamar de forma bastante difusa, os obxectos.

Así é. O repaso polos obxectos de Picasso resulta extraordinariamente satisfactoria. Unha colección de fotos nas que, ademais dalgunhas nas que observamos a Picasso en plena faena, achamos ensamblaxes, máscaras, cerámicas, cartóns dobrados, recortables de papel ou de metal fino, formando unha diversidade de formas e figuras: guitarras, caras, caretas, mandolinas, cabezas de muller, frautistas, etcétera.Todas elas sacadas da recollida de restos de entullos, como caldeiros vellos, cachos de ferro, tellas, tixolas. Un asento e un guiador de bicicleta deu lugar á Cabeza de touro de tanta sona: “é o don da metamorfose”. Picasso desbotaba os obxectos completos porque, segundo dicía, “podo alcanzar a realidade por medio da metáfora. As miñas esculturas son metáforas plásticas.”

“Cando nos puñamos a elaborar este tipo de construcións –coméntalle Picasso a Sabartès-, produciamos o que eu chamaría a verdade en estado puro”. “Entregabámonos ao traballo en corpo e alma, estabamos entusiasmados. O que creabamos estaba moi lonxe dos estilos e correntes da época, polo que pensabamos que non tomáramos en conta criterios comerciais”. Un cacho de cartón, dous ollos, un nariz e unha boca e o tema arranca. Encantáballe xogar cos nenos, e desa produción tamén saían xoguetes para a súa filla Paloma.

Eu no busco, dicía Picasso, eu encontro: “Non podemos ter ideas preconcibidas na arte”. Pero el, vaites se as atopaba! Nos rebos do taller de Madoura, nas obras dos grandes clásicos (como exemplo, lembremos a célebre serie das Meninas), ou mesmo nos seus veciños. Hai obras que podemos contemplar en paralelo sen apenas distinguir un autor do outro: poñamos Matisse/ Picasso ou Braque/ Picasso. Foi precisamente Apollinaire quen lle presentou a Braque, e este meteu a Picasso no mundo do collage e no cubismo, e xa sabemos o que pasou despois.

Hai unanimidade sobre a condición de Picasso de se amosar sempre aberto ao traballo doutros artistas, non para copialos ou como un plaxiario de obras senón como un creador capaz de retorcerlle o pescozo a cada unha delas coa intención de ir máis alá do xa feito e, sobre todo –como subliña Edward Quinn-, deixar a súa pegada persoal. En relación a isto Jean Cocteau comenta: “En París, cando nos advertían de que Picasso estaba a piques de nos visitar, xa fose a min ou a outros artistas, a toda présa cerrabamos con chave a porta do cuarto onde gardabamos as creacións que tiñamos entre mans”.