Gonzalo Trasbach. Como nada foi alleo á súa mirada, tampouco lle quedou atrás a fotografía. O mesmo que se ocupou do centeo, da herba, das vacas, dos enterros dos campesiños e das facturas dos veterinarios, así tamén lle dedicou sobresaíntes comentarios á función da fotografía no mundo contemporáneo, e ademais resaltou os aspectos artísticos das obras dos mellores fotógrafos: “Para entender a fotografía” (GG, 2016). A súa mirada está tamén adestrada no terreo urbano. Porque foi un gran viaxeiro: Dublín, París, Grecia, India, Turquía, Moscova, México, Barcelona, Madrid, Lisboa, Nova York… Tamén estivo entre nós, onde compartiu mesa, mantel e polbo nunha feira de gando (non sei se é certo ou non, pero unha lenda di que con el estaba o Manolo Rivas). Londres é para el coma a gamela da nosa orfandade, o berce das súas andanzas infantís, os sons dos tranvías, as mans da súa mai… Isto, xunto coa sensibilidade dos sentidos: ver, sentir, convivir e nunca esquecer son os alimentos dos que se nutre a súa literatura.

No arranque de “Fotocopias” (Alfaguara, 1995), co título de “Un home e unha muller baixo unha ameixeira”, Berger narra como coñeceu en Madrid a unha muller galega de 30 anos. Esta, logo da presentación dun libro, acercóuselle e díxolle que era restauradora de frescos en igrexas e regaloulle un rolo de papel marrón no que había un debuxo. Apenas estivo cinco minutos con ela e máis tarde xa non lembraba o seu nome. Pasado un certo tempo, esta muller, cando ía camiño da Documenta de Kassel, visitou os Berger na Alta Saboya. Pasou a noite na súa casa e ao día seguinte marchou despois de que ambos se fixeran unha foto baixo a árbore coa a cámara escura (moi antiga) da nosa paisana.

Recuperas nun chispazo da súa mente cuberta co seu pelo nevado a súa amizade e correspondencia con Juan Muñoz (Madrid, 1953). Coma el, o máis internacional dos artistas e escultores da súa época, era un narrador de historias. Evocas a páxina dunha revista con dous artigos (“De aquí para allá con Juan” e “Diálogo entre dos dibujos”) dedicados ao creador madrileño morto repentinamente un 28 de agosto do 2001. Nos últimos tempos pescudaches que escribiu xunto co seu fillo Yves “Rondó para Beverly” (Alfaguara, 2015), un sentido recordatorio para súa muller, falecida no 2013. Tamén soubestes que baixou da aldea alpina e se instalou nos arredores de París. Non foi a montaña quen o botou, senón a dor. Este home que até hai moi pouco tempo era capaz de atravesar Europa montado nunha moto (“Cara á voda”) fica moitas horas recostado por mor dunha forte dor nas súas costas.

Mais non se rende. Nin para de traballar. Mentres o Círculo de Belas Artes de Madrid acaba de publicar unha colección dos seus poemas (nunha coidada edición bilingüe) –a outra parte da súa poesía está recollida en “Páxinas da ferida”(Visor)-, este narrador que sobre todo escoita, escoita contos e a fala do silencio (“o único que non minte neste mundo”), ve como Alfaguara acaba de pór nas librerías “El cuaderno de Bento” e na Gran Bretaña está a punto de saír do forno “Confabulations”. E deséxaslle: Feliz aniversario, Mr. Berger.