X. Ricardo Losada. Hai tempo que non miro unha obra de arte para saber se é románica, barroca ou cubista. Deixo que veña a min nos momentos máis inesperados. Estame a pasar cunha obra que o escultor Álvaro de la Vega expón estes días na galería MoretArt da Coruña. Dous homes de pé, un fronte ao outro, en planos distintos, coas mans apoiadas (parécemo a min) en cadanseu barril. Recórdame un dos meus cadros favoritos, Os xogadores de cartas de Cézanne. Contarei tres dos numerosos momentos en que me abordou:
Miro unha árbore rota por un temporal. Parece unha obra inacabada, penso, pero axiña me decato que, máis ben, parece abandonada. Estou nunha praia, un día gris de inverno, quizais coa mesma expresión de abandono desas dúas obras de Álvaro e Cézanne que tanto me gustan. Boto de menos un espello.
Vexo pasear a Álvaro en bicicleta polas rúas de Rianxo. Recordo unha frase de Bill Nye: Algo non vai ben nunha sociedade que vai ao ximnasio en coche para montar nunha bicicleta estática. Que Álvaro me recorde a Cézanne indica que a súa obra obedece un impulso primitivo, xenuíno, sen artificios. Cézanne prefería as vigas á vista das casas labregas que as ocultas das casas urbanas. As figuras de Álvaro e Cézanne mostran os elementos construtivos da súa personalidade, eses que ocultamos para ser aceptados nunha sociedade un tanto snob. Teñen a cara que debín pór eu un día que quedei sen palabras tras dicirme un coñecido que pasear en bicicleta coa roupa de diario, como facemos Álvaro e eu, é de pailáns.
Xogo ás cartas cuns amigos. O rei de ouros recórdame unha anécdota que lin esa mesma tarde. Felipe II rexeitou o cadro do Greco “O martirio de san Mauricio” porque os santos deben pintarse de forma que non quiten as gañas de rezar ante eles. Cézanne pintou os xogadores de cartas (parecen pedras ou árbores) para quitarnos as ganas de xogar con eles. Preferirían non estar acompañados, por iso teñen a seriedade coa que, dicía Nietzsche, xogaban a soas de nenos. Aos dez anos Álvaro cortaba leña para o forno da panadería familiar. Debeu tomalo como un xogo para que aos 30 e tantos, despois de probar coa pintura e o grafite na bohemia posmoderna de Barcelona, se comprometese de por vida coa madeira e a machada. Unha crítica de arte di que as figuras da súa última exposición están en grupo para sentirse menos soas. Non é a miña impresión. Como ben saben os nenos, a compañía aumenta a soidade. Xogando ás cartas, teño pasado grandes momentos pero tamén os de máis duro abandono. Aparentemente ría e berraba, pero, no fondo, estou seguro, tiña esa expresión de natureza morta das figuras de Álvaro e Cézanne que estes días me acompaña.