Gonzalo Trasbach. Viñeron despois feitos que te levaron ao servizo militar (por mar). Logo de 16 meses de desterro na provincia de Cádiz, regresaches á casa dos teus pais. A mil quilómetros de distancia e durante ese longo tempo o teu “suposto” marxismo conxelouse. Mudar de vida era o plan cando arribaches a Compostela. Pouco tempo despois, volviches fixarte no libro de James Joyce. Baixo o recordo daquel vello amigo, mercaches a túa primeira edición, a de José María Valverde (Barcelona. Lumen, 1976), e comezaches a ler lentamente aquel misterioso libro, que, cando o culminaches, escribiches nun pequeno caderno: <Paréceme moi bo, pero complicado>. Gustábache o que entendiches, e os parágrafos que non comprendiches resultáronche fascinantes. Cativáronte e acenderon aínda máis o desexo de lelo outra vez. E frecuentaches as súas paxinas con deleite. E logo desta segunda travesía polos misteriosos mares das súas follas, experimentaches algo semellante ao vello e simple goce de contemplar a chuvia. E anotaches na túa bitácora: <Non é necesario deixarse impresionar polas numerosas citas e referencias culturais e relixiosas. O espírito da obra é coma un río decorrendo melodiosamente por entre os meandros da canle. Por iso ten o encanto do inaccesíbel e o pérfido atractivo do que ninguén quere>. Presumiches do libro e comprobaches que xeraba hostilidade, mesmo dentro do considerado sector progresista, que entón practicaba un rendido culto ao malditismo francés.

Viñeron logo as lecturas doutras obras do dublinés. E á terceira vez, respondeches a chamada do “Ulysses” dun modo distinto. Na volta dunha viaxe de Londres topaches no avión cunha veciña que estudaba filoloxía inglesa en Santiago. Falácheslle da obra. E aínda que ela a detestaba porque a obrigaba a un enorme esforzo, pois tiña que ler o texto orixinal, comprometeuse a parafrasear algúns capítulos en inglés (ela tiña unha magnífica dicción) e ti axudábaslle coa edición en castelán para comparala coa súa propia tradución. Cando che recitou o tramo final dese obsesivo monólogo de Molly, comprobaches que era máis resoante, máis contundente o desenlace en inglés que en castelán (aínda que agora mesmo teñas moitas dúbidas de que sexa así). Entón, apuntaches no caderno: <Para escoitar as palabras vibrando no seu silencio dentro de min, para nada é imprescindíbel atender a esa maraña de citas e chiscadelas culturais, históricas ou mitolóxicas. Entre outras moitas miradas ou interpretacións que se poidan escribir sobre a obra, para min só se trata dunha das máis longas, minuciosas, sincera e auténtica declaración de amor ás xentes dunha cidade (Dublín ou calquera outra) e a unha muller (Molly-Nora?)>.

Leopold Bloom é o dublinés de orixe húngaro e xudeu que o 16 de xuño de 1904 protagonizou unha alucinante odisea polos labirintos do “suxeito” moderno. Bloom camiña, come, defeca, engana a súa muller (que á súa vez o engana con outro), corre, discute, dubida, sobrevive a sucesivos colapsos íntimos. Si. A redención é posible. Está no monólogo interior final de Molly. Si. Alí é onde se abraza afirmativamente á vida, a vida querida coma o que é irremediable. E máis aínda ao o final do final cando Molly di con total rotundidade: …and Yes I said Yes I will Yes (…y el corazón le corría como loco y sí dije sí quiero Sí). Na versión galega, o nervio desa rotundidade afirmativa ten tamén un ton moi convincente: (…e o corazón del desbocase e si dixen eu si quero Quero).