Francisco Ant. Vidal Blanco. Certa-mente, hai preguntas que non teñen resposta e outras que non se contestan por educación ou porque non se sabe que dicir. Tamén hai respostas que se dan sen pensar e outras que se dan por rutina. Pero como queira que sexa, as preguntas máis difíciles non son interrogativas, senón afirmacións de dubidosa concordia, que nos fan preguntarnos que hai de certo no dito.

Pero deixando a un lado esas complicacións filosóficas, direivos que traio isto a conto porque estoutro día, compartindo parladoiro con Xulio e uns veciños seus octoxenarios, casados uns e viúvos outros, comprobei o difícil que é dar unha resposta en público nun lugar onde todos se coñecen, se non se sabe como van entendela, cando ó amigo Xulio se lle ocorreu soltar no medio da conversa unha inocente pregunta que aqueles señores entenderon envelenada: «¿Quen era a mellor moza do voso tempo?. E ó dicir a mellor vai incluído tanto a beleza física como a probidade».

Seguía pesando máis a desconfianza de non saber que pensarán os demais, segundo a resposta que se dese ou que aquilo que alí se diga pasase pola casa de cada un para outros parladoiros, «mira o que dixo fulano», e todos ficaron longamente en silencio, coa sospeita propia de non saber como se vai entender a resposta que se dea, porque alí había maridos que algunha vez tamén foron mozos de outra veciña, e na mocidade todos sabemos que os contos e as opinións circulan sen dor. Pero asemade, tamén había certo receo a que non se entendese o silencio. E certamente, o conto podía quedar entre eles e non tiña por que ser difícil chegar a un consenso, pero os interrogados dubidan, calculan e meditan pensando máis nos seus coetáneos ca en quen lle preguntou, e finalmente algún saíu co de que naquel tempo había moitas mozas guapas, que é o mesmo ca non dicir nada, e como a Xulio non lle valen esas afirmacións sen resposta, failles ver que a dúbida que teñen denota unha falta de criterio claro e de franqueza na resposta, que por ese silencio entende que non están seguros de se obraron ben ou non, nin recoñecen se foi el ou ela quen máis interese puxo na relación ou no casoiro, se aquela escolla para toda a vida foi feita con total convencemento ou así daquela maneira, se o amor era franco ou de conformidade. Calquera das respostas ten o perigo de deixar mal a quen a dea ou de ofender a quen escoita, porque alí tamén había irmáns, cuñados e outra parentela. Alí coñecíanse todos e todos tiñan as súas vidas mesturadas.