Fidel Vidal. A linguaxe de Mallarmé linda co silencio: “que unha vulgar extensión de palabras, baixo a comprensión da mirada, se ordene, en trazos definitivos, de aí o silencio” (S. M., Fragmentos, p. 37). Trata non coas cousas senón coa linguaxe. O silencio que, por fin, houbese tomado corpo, en expresión de Paul Valéry.

IV. Restos do naufraxio.

Asociado a un burato negro que absorbe canta materia se achegue a el, iso parece ser tanto o remuíño que engule o barco como as lagoas que van secando o cerebro nunha demencia: “para conservar unha noción indeleble da nada pura”, escribíalle Mallarmé a Villiers en 1866, “impúxenlle ao meu cerebro a sensación do baleiro absoluto”.

Unha palabra favorita de Mallarmé para designar aquel distanciamento do obxectivo é  abolición, e arredor dela gravitan outras afíns, como “cova”, “branco”, “baleiro”, “ausencia”, que son as palabras claves da súa poética definida ontoloxicamente. A folla en branco, os grandes espazos abertos, non para deixar sitio ás ilustracións de Odilon Redon (catro litografías que irían aparte nunha edición de luxo que xamais chegou editarse), senón para que as letras, as palabras, todos os elementos caligráficos gozasen dun amplo respiro. Tal como se interpretan os espazos necesarios onde tomar alento dos que fala François Cheng en Baleiro e Plenitude.

Así escribirá: “O poeta (é o que) cede a iniciativa ás palabras”. Mesmo á súa aparencia, COMA SE elas tomasen realmente o mando. “Unha vez que o pintor Degás, que a veces tamén escribía poesía, queixábase de que se lle ocorreran demasiadas ideas, ameazando destruír os seus poemas, Mallarmé lle contestou: “Os versos non se fan con ideas, senón con palabras”.

A edición a dobre páxina semella un mural onde se colocasen os diferentes trazos, verbas, versos, como nunha singular partitura musical, coas notas distribuídas nunha aparencia de caos, se ben habitado por un ritmo latente. Mais, aínda que se tratase dun reparto caótico dos signos, no caos tamén latexa, ou vai camiño dela, unha estrutura. Rancière aclara que a escritura de Mallarmé non era hermética senón difícil. De aí as referencias a Lacan propondo unha analoxía entre os dous, “polo menos se comparamos ao Mallarmé dos Versos de circunstancia” co Lacan do Sinthome e dos nós borromeos”. “Por un lado está, en Mallarmé, ese Ouro do fútil, segundo a expresión de Bonnefoy, ese traballo do poeta dedicado á redacción de sobres, as “recreacións postais”, os votos de Aninovo, regalos diversos, abanicos, dedicatorias, ovos de Pascua e outros aniversarios. Polo outro, están, en Lacan, esas cousas minúsculas e fútiles, cousas case infantís. Ese xogo minucioso co inútil ao que Lacan dedicou na fin da súa vida e da súa ensinanza, esa devoción polas pegadas dunha coreografía imposible a través da manipulación, sempre parcialmente fracasada, de debuxos e anacos de fíos, na busca dunha alquimia, dunha transmutación da linguaxe. Talvez haxa, nun caso e no outro, unha mesma tentación pola nada, unha mesma atracción pola “inanidade sonora” (G. Szereszewski) dun obxecto esnaquizado.

Na imaxe aboian unicamente restos, residuos (as palabras que forman o poema), sobre un branco mar espazoso. Mesmo páxinas baleiras (a page blanche na que se escriben as voces), e nalgunhas delas (das dobres páxinas) escasean os versos, monosílabos, palabras soltas e distanciadas e de moi diferentes tamaños e de orde tipográfica, porque cantas máis palabras existan, cantas máis ferramentas teñamos a man, maior é o risco, máis doado será o florecemento da mentira (facultade exclusiva do ser humano).