O Cristo de Dalí

ab34500431aff02e8bcb4fb777a12fbfFidel Vidal. O coñecido Cristo de Dalí que está no museo Kelvingrove de Glasgow, un óleo de gran formato (206 x 116 cm.), titúlase “Cristo de San Juan de la Cruz”. O nome do cadro  -tal como conta o “falso louco”, así cualifica Lezama Lima a Dalí- naceu da inspiración ao contemplar os debuxos de Cristo realizados por frei Juan. Son debuxos a tinta sobre papel. Un deles, de forma ovalada, non excede os 5 cm. pola parte máis longa. Trátase dun Crucificado visto desde arriba, desde o costado esquerdo, onde un corpo exhausto, cravado de pés e mans por cravos imposibles, agoniza deixando caer unhas pingas de sangue.

Este Cristo crucificado, debuxado por San Juan de la Cruz entre 1572 e 1577, atópase no convento da Encarnación de Ávila e que, segundo Dalí, deveu ser realizado en estado de éxtase. “A primeira vez que vin ese debuxo impresionoume de tal forma que máis tarde, en California, vin en soños o Cristo na mesma posición pero nunha paisaxe de Port Lligat e escoitei voces que me dicían: “Dalí tes que pintar ese Cristo!” E iso sen bater a cabeza ao caer do cabalo como lle acontecera ao converso Paulo.

Aí comeza o desequilibro e a desigualdade, o desaxuste entre Ávila e California, entre o papeliño e o gran cadro, a humildade e a vaidade, o sinxelo e a presunción, entre a pobreza do descalzo e o Ávida dollars (Breton). Non dubidamos do virtuosismo de Salvador Dalí como tampouco da súa afectación e ampulosidade, todo o contrario do pequeno frade carmelita. Así o Cristo de Dalí aparece nunha pose simétrica, perfectamente aseado, sen o mínimo sinal de ter padecido o martirio dun vía crucis. Preséntase como un atleta saído da ducha e despois dunha sesión de perruquería. Reparade no seu peiteado. Non en balde seica tomou como modelo un famoso dobre de Hollywood.

img_fmartinez_20191101-162134_imagenes_lv_otras_fuentes_dali_04_4_7_1312433603-kgKC-U471312687686gCE-992x558@LaVanguardia-WebEse alarde obsesivo de Dalí pola perfección e refinamento, pretende superalo pintando a “Crucifixión”, tamén chamado “Corpus Hypercubus” (óleo sobre lenzo de 194,5 x 124 cm., que se atopa no Museo Metropolitano de Arte de Nova York) onde sobresae o deseño no significado actual da moda. Velaí os cubos nunha exacta simetría en suspensión, o hypercubo corpóreo, os catro cravos da composición levitando, e esa especie de tanga cor augamar clariña que o cubre. E todo, penso eu, para homenaxear a Gala de pé fronte a Cristo, no lugar da Virxe, ataviada ao estilo Murillo e Zurbarán, como podía estar ao de Versace ou Balenciaga. O Cristo de Dalí é o de Dalí, ben lonxe do verdadeiro Cristo de San Juan de la Cruz.

7 comentarios en “O Cristo de Dalí

  1. Á sombra da cinza

    Cuando comencé a leer el libro mi intención era ir subrayando las frases más sugerentes. Sin embargo abandoné la idea al observar que todas lo eran, optando por una primera lectura de acercamiento -que concluí ayer-, siguiendo la recomendación de Samuel Beckett de “leer dos veces el mismo libro”. Aun así para mí resultarían insuficientes, ya que necesito “largar la red” no dos sino infinitas veces cuando pretendo afianzar lo leído. Y no digamos si se trata del libro que intento comentar por segunda vez que, a pesar de ser corto en hojas, encierra tanto contenido que es necesario desgranarlo despacio, renglón a renglón. En una lectura corriente no sería menester acudir al diccionario (a pesar de manejar un gallego de andar por casa), pero con tu libro no ocurre lo mismo: hay que aquilatar al máximo el significado de cada palabra para no perder la esencia de la lectura.
    Tu escritura tiene mucha semejanza con la del citado Samuel Beckett: la confusión existencial ante lo absurdo de la vida, la metafísica de la nada, los juegos de palabras… ¿También crees que “sólo podemos estar seguros de una cosa. Estamos esperando a Godot”? Aunque das al traste con la virtud de la esperanza (y tal como lo planteas, llevas las de ganar…), considero que es tema de discusión cuando la que pierde toda esperanza es una persona enferma. Conocí casos en los que el enfermo vivió esperanzado hasta el final, con una esperanza activa.
    Antes de comenzar a leer como es debido “Á sombra da cinza”, trataré de encontrar la poesía de Xulio L. Valcárcel en la que basas tu libro, además de hacer mención de otros poetas y pensadores.
    Y sabes lo que pienso: si eres amante de la lectura de San Juan de la Cruz, todavía queda esperanza…
    No sé en qué estilo encuadrar tu pintura por falta de conocimiento, sólo puedo decirte que me parece imposible que con unos trazos se pueda expresar tanto. Y el color, logradísimo.
    Bonitos sueños.

    1. Moitas grazas, prezada Carmen, polas túas sempre estimulantes aportacións. Supoñen, ademais de alento para este afeccionado ás palabras, un magnífico regalo de Reis.
      Saúde e unha forte aperta coa reiteración do meu agradecemento.

  2. Querido Fidel:
    Después de perder cerca de una hora tratando de recuperar el comentario que he escrito sobre tu libro “Á sombra da cinza”, me rindo ante la evidencia de haberlo perdido. Me ocurren las cosas más estrafalarias: aparece el primero repetido y el que más me interesaba se ha esfumado sin vuelta. Intentaré escribirlo de nuevo mañana.
    Apacibles sueños.

  3. ¡Cuánto se aprende contigo!, querido Fidel. Tal vez porque el personaje no me cae simpático, y a pesar de su desbordante imaginación metafísica, nunca me detuve demasiado en la contemplación de la pintura de Dalí. Será por eso que no me percaté de ninguno de los juicios que haces del cuadro (o que mi capacidad deductiva no da para más) y que ahora que los expones los encuentro acertadísimos. En cuanto a “Corpus Hypercúbicus”, me parece una burla de lo religioso muy acorde con la catadura moral del pintor: entre otras cosas, considero una tomadura de pelo que la figura de Gala represente a la humanidad o a quién se le haya ocurrido al pintor.
    Precisamente durante la misa a la que suelo asistir en los Carmelitas, el sacerdote que la oficia es un enamorado de San Juan de la Cruz y ni un solo domingo deja de hacer alguna alusión al santo. El día 14, con motivo de su festividad, nos dio una charla muy interesante sobre “Cántico espiritual”, por considerarla primera obra de madurez espiritual del santo y creer que en ella están condensados todos los demás escritos, su pensamiento, su forma de vivir.
    Me estoy yendo por los Cerros de Úbeda, ya que lo que en realidad pretendía era hacer mención de tu libro “Á sombra da cinza”. Lo intentaré.

    1. Respecto de Dalí concordo plenamente contigo, prezada Carmen, así como, e sobre todo, polo amor a San Juan de la Cruz, mesmo te vaias polos “Cerros de Úbeda”. Quedo moi agradecido polo interese sobre o meu libriño “Á sombra…” . Saúde e feliz 2020.

  4. Pois sí, o “falso louco” sinteu a necesidade imperiosa de romper moldes moldeando e modelando esa pintura de san Juan de la Cruz, cinza ou agonía de Cristo. E apuntou moi ben; apuntou pintando con letra clara e sen faltas, sen faltar a ninguén, nen sequera a San Juan de la Cruz que, se poidese coñecer esa réplica de Dalí,quedaría ensemesmado (en si mesmo) e moi satisfeito.

    OREN EN ENERO, pola OpULEncIA de tanta vianda e turróns.

    Felices festas, Fidel. Castos biquiños.

    1. Moitas grazas, atenta Magdalena. Oren en xaneiro e febreiro aqueles que oran tamén en marzo e o resto dos meses do ano. Mais oren ben e non de “corrido” como se fosen autómatas.
      Apertas, bicos e palmadiñas nas costas,
      Saúde e feliz 2020.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *