X. Ricardo Losada. Sempre admirei ese costume francés de regalar nas festas de Nadal o que eles chaman beaux livres (libros fermosos), é dicir, libros de gran formato, con moitas ilustracións de cores moi logrados, papel cuché e encadernados en tapa dura, de impresión moi elaborada, e variadas temáticas, desde a gastronomía á caza, pasando pola arte ou o cine, e que invitan máis a ser ollados e folleados, que a ser lidos. Este Nadal recibín con gran alegría un deses libros. E a miña alegría foi aínda maior porque era un regalo de meu irmán, e un regalo que el mesmo creara e subvencionara. Simplemente, quería compartir cos familiares e amigos máis próximos a súa paixón pola fotografía, e pola fotografía de paxaros, e de paxaros do mar de Arousa norte.
Ningún deses tres obxectivos do libro é casual ou gratuíto.
Amancio sempre mirou o mundo cos ollos dunha cámara fotográfica. Encabeza o libro unha fermosa cita de Einstein: Mira profundamente a natureza, entón comprenderás todo mellor”. É certo. Pero Amancio non mira a natureza cos ollos dun científico. Míraa cos ollos dun neno, como todo bo fotógrafo. El mesmo recoñece a débeda cos programas de Félix Rodríguez de la Fuente que vía de neno: El punto rojo del pico de las gaviotas es un semáforo de los que los etólogos llaman estímulos-llave. Amancio ve o semáforo (de aí os textos tan literarios que acompañan as imaxes), non os estímulos-chave. Porque, para o científico, a aparencia, o que vemos, oculta a esencia, a causa que explica o que vemos, e esa causa oculta é o que busca. Para un fotógrafo, non hai diferencia. A aparencia é a esencia. A esencia é a aparencia. Mesmo elimina o concepto de especie. Amancio non fotografía garzotas, fotografía esa garzota que nese preciso momento voa diante del e decide aceptar, aos ollos do fotógrafo, esa fotografía con agradecemento (algúns deles incluso lle chiscan o ollo), facendo o seu máis arriscado picado, a súa máis sutil amaraxe ou o seu berro (eses picos tan ben perfilados) máis desgazado.
Amancio sempre amou a natureza e, dentro da natureza, os paxaros. El di paxarada, e dedícalles estes fermosos versos: visita guiada no aquel do camiño, / no aquel onde pousan, / no aquel onde baten, / no aquel onde levantan e voan. No anónimo aquel porque, onde hai un paxaro, todo o redor pasa a ser escenario, fondo para a súa leve figura dominante. Pero non só o paxaro. Tamén o nome do paxaro. Todos os que o coñecemos sabemos que cando di o nome dun paxaro non di o nome dun calquera. Di o nome dun familiar. Mergullón. Carrán. Cullereiro. Gabita. Corvo. Aguia. Pilro. Éider. Mascato. Bilurico. Píldora. Mazarico. Píllara. Virapedras. Cullerete. Lavanco. Cerceta. Ganso. Gaivina. Mergo. Garza. Gaivota escura. Gaivota chorona. Gaivota patiamarela. Picapeixe. Lavandeira. Paporrubio. Xílgaro. Pato. Pato mandarín. Cimarrón. E un imaxínase concursando no Un, dos tres… de Chicho Ibáñez Serrador da nosa infancia: Por mil pesetas, pájaros del mar de Arousa norte, e poñendo cara de pero se eu son do mar de Arousa e alí os únicos paxaros que voan son as gaivotas…
Porque os paxaros son os únicos protagonistas deste libro. E, dentro dos paxaros, Amancio tamén parece ter as súas preferencias. Ou, cando menos, así entendo eu que lles dedique algúns capítulos, auténticos relatos en imaxes, a algúns deles. O relato de como unha gaivota patiamarela é quen de levar no peteiro as cartas dos mariñeiros namorados sen deslucir a sublime beleza do seu peteiro. O relato de como os mascatos buscaron refuxio nunha tormenta nas rochas da punta do faro de Corrubedo. O relato da batalla da aguia pescadora coas gavotas e os corvos por pousar nos paus da enseada de Rianxo. O relato de como o sentinela dos cullereiros protexe do fotógrafo aos afanados compañeiros. O relato do pirlo bulebule que consegue atraer o fotógrafo vestido de neopreno ao seu mundo de tres ancestrais dedos. O relato da garza boieira que cambia a compañía dos paus das rochas de Lóngaras pola amizade dun boi entre as flores dun prado.
Amancio sempre quixo observar o mundo co intermediario da ría de Arousa. Que mellor escenario para un fotógrafo que ese mar que é a súa primeira mirada ao mundo, e que el ve así: na calma chicha salgada, / ou arrabeada polo vento de abaixo, / de travesía, nortada ou de nordés, / gris, verde ou azul. Porque o mar de Arousa tamén é luz, unha luz que, para o fotógrafo, é un privilexio: O nacer do sol peta nas paredes da serra, e aluma no mar de mañá cedo para desfrutar do solpor no fondo da ría. Día a día, o mar recolle esa luz, e amósase escuro, bretemoso, chorón, pálido, fugaz, brillante. Verde ou azul. Gris antracita e gris prata. Negro na tormenta, e branco na rompente das rochas. Calmo, estancado, ou bravo e doente.
E o resultado só podía ser fascinante. Fascinante o libro como obxecto; fascinantes as fotografías; fascinante esa mirada que non pode ocultar o amor polo cine e o fotograma e pola pintura e tantos pintores aos que un cre adiviñar homenaxes privados, case íntimos, desde as cores de Miró e Matisse, ata a luz do impresionismo, pasando polo Goya de Perro semihundido ou o Franz Marc dos cabalos. Por iso aos familiares e amigos nos doe que este libro quede pousado, sen levantar o voo, no pequeno círculo que formamos. Este libro merece unha exposición e merece unha publicación que chegue a un público moito máis amplo. Sei que a Amancio non lle preocupa. Confórmase con pensar que está a compartir a súa paixón coa xente que aprecia. Confórmase con saber que, cando xa non estea para mirar desde a terraza da súa casa os paxaros e o mar de Arousa, as súas fillas, María e Laura, Laura e María, verano a el neste libro mellor que en calquera fotografía. Que mellor reencarnación para el que estes paxaros. Que mellor selfie que esa gaivota patiamarela que mira en fite a cámara. Que mellor retrato que ese mascato que voa na portada do libro coas ás despregadas no mar picado de Corrubedo.
Pero, se a difusión do libro non lle preocupa a Amancio, preocúpalles aos paxaros. Amancio atrapounos nunha foto para liberalos nun libro fermoso. E os libros fermosos melloran o mundo porque aumentan o amor pola beleza. É dicir: o amor polos paxaros.
Hoxe, cando lin que as miñas referencias filosóficas de sacar e pegar, che facían tirar do xenio por non atopar pronta resposta a elas, lograstes hipotecarme unhas cuantas horas de tranquilidade. Foi tan grande o susto que me produxo tal revelación, que cando ia a buscar un ingrediente que me faltaba para as lentellas, aínda ia falando sóa pola calle.
Si esto me dixera Próspero Merimée, non profundizaría na cuestión, pero que mo diga un maestro e autor que creou un persoaxe da talla de “Fedei”, cobra para min un atractivo singular.
Moitas grazas, e remítoche os saúdos que me mandou para ti Tomé de Aquino, póis díxome que estaba en pleno éxtasis lendo “A morada xunto ao Etna”
Fortes apertas !!!
Prezada Magdalena:
Sempre me tiras do xenio coas túas referencias filosóficas, que tanto
agradezo (alí onde hai filosofía florece o pensamento), e que tanto me custa
non contestar como mereces. Pero, xa se sabe, os profesores de filosofía,
unha vez en faena, somos imparables e, din algúns, insufribles.
E tomando un café, as conversas deben fluír con diálogos lixeiros e curtos.
Só direi que me pareceron moi acaídas as dúas referencias, tanto a de Gómez de
la Serna, como a de Tomé de Aquino. Por certo, xa vexo que te estás deixando influenciar por min. Custoume entender que ese Tomé, tan confianzudo, do que falas, era o teu santo Tomé.
Respecto ao libro, só direi que pode haber determinismo filial na forma e no ton do meu texto, pero non no fondo. Marabilloso.
Respecto á sentida demanda, direi que me encantou imaxinarte como avogada nunha denuncia colectiva contra meu irmán por discriminación ao xirín. Transmitireille a túa tristeza e pedireille que, de ser o caso, na seguinte edición o inclúa. Estou contigo en que ben o merece, voe polo mar de Arousa norte ou por onde voe.
Desculpa que comece o ano con ganas de prosa, como dicía miña avoa. Necesítoo.
Fortes apertas!!!!!
“El punto rojo del pico de las gaviotas es un semáforo…”
Parece unha das fermosas greguerías de Gómez de la Serna. “El agua derrama su cabellera en las cascadas”. Don Ramón identificaba a greguería ca vida misma, Amancio reconocíaa na natureza e en concreto en esa paxarada tan bonitiña.
“A aparencia, o que vemos, oculta a esencia”. E dándolle a volta a esa fermosa frase, según aquel gran teólogo medieval, o de Aquino, “Lo invisible puede a veces hacerse visible. Incluso tangible”. Duas fermosas expresións, a tua e a de Tomás.
Preciosa entrada, profesor. Amancio estará contento con este recordatorio tan sentido. Os lectores por ler artigos así de bos.
Só unha demanda: non aparece o xirín por ningures.
Outra máis: A mín interésame saber se o libro terá máis expansión, aínda teño algún burato na estantería.
Biquiños palmeiráns.
“Gaviota que ve lejos, vuela alto” Juan Salvador Gaviota”