Xabier L. Marqués. Eu tamén estou de acordo en que o galego, como o xaponés, non pertence á cultura da culpa, pero si á da vergoña, que ten máis que ver cos vincallos íntimos que un establece con todo o que o rodea. Ademais, estas dúas culturas coinciden na ausencia de contundencias afirmativas, no seu escaso emprego de imperativos, no uso de sobreentendidos, formas non agresivas de afirmar (seica, disque…). Discurso borroso?

Malia a aparente dozura da Ría de Arousa, unha das Rías suaves, a súa xeomorfoloxía é moi especial: ateigada de trampas, resulta especialmente complexa. Os escollos naturais sucédense: aparecen e desaparecen de maneira máxica. Cons, petóns, cabezos, touzas… que, nun proceso clásico das paisaxes antrópicas, presentan unha riqueza de nomes propia dos pobos dados á topofilia (en Xapón só as encrucilladas levan nome…). Unha delicia: Madre boa, Xeguas, Con dos bois, Conde da súa fonte, Douriseira, Tousa grande, Carabanselos, Cortisiño, Agarradita, Piollosa, Sarneirosa, Isqueiros, As de trinta, A das casas, Rabuda, Centoleira, Con de agosto, Touxa ferro, Petón Millán, Cabeseiros, Curbinas, Con gavoteiro, Con gallada, Miñoqueiro, Pedra da allada, Ferra timóns, Pedra de paramos (de tan fermosa lenda), Rinchador… E os mariñeiros móvense de seu por entre este labirinto máxico. De feito, son os únicos que posúen o maior legado que uns pais lles poden deixar aos seus fillos: as marcas, esas herdanzas míticas e lendarias…

Paisaxe neboenta, borrosa chámanlle algúns, o que contribúe a unha inveterada tendencia ao silencio, ao silencio e á escuridade, que teñen máis que ver co anonimato que coas sombras que deixan as dúbidas ou, mesmo, a culpa. O koan e o aseghún. Un sol que nace e morre ao mesmo tempo. O silencio, ou a brétema que aboia indiferente.