X. Ricardo Losada. Sentado nun banco na praia da Torre. Calma chicha na ría. Ensimesmado, recordo que esa mañá expliquei en clase dous filósofos gregos que admiro. Heráclito cría que a maioría dos humanos só percibimos o mundo cos sentidos: non existe nada permanente. Se os mariñeiros de Rianxo quixesen ser precisos, non poderían dicir que pescaron innumerables veces no mar de Arousa. Tal mar non existe. Cada vez que lanzan os aparellos, as ondas e os peixes son outros. Terían que pórlle un nome distinto en cada lance. Facede a proba. Intentade mirar o mar. Só veredes ondas, ou reflexos do sol nas ondas ou barcos atravesándoas. Mostrádelle a un amigo unha foto na que só apareza un anaco de mar en calma. Se non recoñece as ondas, parécelle un cadro abstracto.
O outro filósofo grego, Parménides, só se fiaba da razón, e pensaba que todo o que vía cos sentidos era unha ilusión. As ondas do mar de Arousa non existen. Cambian constantemente, logo non podemos coñecelas con absoluta certeza. Só existen aparentemente, como os sucesos dun soño. A verdadeira realidade, eterna e permanente, só a poden percibir, mediante a razón, os grandes filósofos e os grandes poetas. Como o noso Manuel Antonio. Escribiu De catro a catro coa razón (cronometrando monotonías, di el), e percibiu un mar que está máis alá das ondas, máis alá dun espazo e dun tempo concretos. Por iso, como prevía Parménides, o seu libro De catro a catro non lle gusta case a ninguén, moito menos aos mariñeiros, que prefiren cantar a Rianxeira, unha homenaxe aos sentidos: «Ondiñas veñen, ondiñas veñen / ondiñas veñen e van / non te embarques rianxeira / que te vas a marear».
No mundo de Parménides esa canción é absurda: as ondas non existen, non te podes marear. Eu non son mariñeiro, díxome un día un amigo cantando esa canción, eu son ondiñeiro. Tiña catro cubatas pero parecía que lera a Heráclito. Se a noite das bengalas nas festas de Guadalupe, as orquestras, en vez de cantar a Rianxeira, recitasen a Manuel Antonio, tanto o meu amigo coma eu uniriámonos ás inevitables protestas.
Ao outro lado desa mesma ría que eu miraba viviu Julio Camba. Unha mañá estival, ensimesmado no porto de Vilanova, decatouse que o mar non era bonito, facíano bonito as praias e a costa. «Suponed el agua del mar en una palangana a ver qué queda de su belleza», dixo. É certo. De feito, nunca tiramos unha foto na que estea só o mar. Sempre o acompañamos de algo: o ceo, un barco, o porto, un horizonte.
Eu mesmo intentei comprobar aquel día na praia da Torre se podía velo en si mesmo. Imposible. Ou fixaba a vista noutra cousa ou me evadía pensando. Cambiei de estratexia. Concentreime nunha onda (a calma chicha nunca é absoluta) que avanzaba a uns dez metros da praia e intentei seguila ata que morreu na orela. Tras conseguilo, pregunteime a que mar iría aquela onda morta. Entón, nunha súbita revelación intelectual, comprendín por que Manuel Antonio non lle gustaba aos mariñeiros. De catro a catro respondía unha pregunta similar a aquela que eu acababa de facerme, ¿A que mar ía un afogado?, e a resposta era un mar tan absolutamente en calma chicha, que ese afogado nunca se volvería marear oíndo a Rianxeira.