Rosa Paz Piñeiro. Xa paso dos 70, unha idade na que ás veces os recordos esixen unha obediencia da imaxinación coma cando unha melodía se che engancha na cachola e non te solta. Entón, non podes pensar noutra cousa e ficas atrapada no limo da memoria. Cando tiña 14 anos, ao chegar a primavera, comecei a sentir que unhas vibracións especiais corrían polo meu sangue, pero isto ocorría de xeito especial nas festas do verán. Nunca nos cansabamos de bailar, de troular, pese a que tampouco deixabamos de traballar, nin sequera nos domingos. Era o que nos quedaba ás rapazas do rural. Aos 17, empecei a comprender que nos homes case todo semellaba un pouco obvio. Daquela, a nosa nai non paraba de darnos consellos, os cales miñas irmás e eu tomabamos á lixeira: considerabámolos de tempos pasados. Así pois, é hora de rescatar do esquecemento algúns dos máis humildes sermóns cos que nos agasallaba.
A túa lembranza, madre, coma a de noso pai, o primeiro home na vida dunha filla, coma todos os meus amores, amigas ou amigos, xira na miña cabeza coma a roda dun muíño. Así que agora que son xa vella e viúva, coma pombas ao pombal regresan a min as cousas que me dicías cando era adolescente. E volven cumpridas na miña propia experiencia. Neste punto, aínda que non lembro canto tardei en comprendelo, efectivamente, a virilidade que algunhas mulleres buscamos nos homes é a miúdo maliciosa e mesmo un chisco perversa. Non é algo grandioso o que buscamos. É cauteloso e astuto. E tamén nos dicías que non son os peores os homes que beben, os que beben son os que teñen medo, pero non saben a que. Todos temos medo, aínda que cando ti mo advertiches, eu non sabía nada disto.
Flúen agora as túas palabras por min coa suavidade da corrente do río no verán: Case todas as mulleres somos fermosas de mozas, empezabas, e logo engadías: Non escoites as murmuracións dos envexosos. Sexan cales sexan as proporcións da súa cara, á marxe de que o volume do corpo sexa groso ou demasiado fraco, en certo momento, toda muller posúe o poder da beleza que nos ten sido outorgado coma tales. A miúdo ese momento é moi curto. Ás veces, nin sequera nos damos conta de que nos chegou. E, con todo, quedan vestixios. Isto era o que nos dicías, madre. E é certo, incluso na miña avanzada idade, aínda quedan algúns trazos.
Inesquecíbel é o día no que me dixeches: Mírate ao espello. Observa o teu cabelo. Non invita a ser acariñado? Contempla os teus ombros cando te lavas, e logo baixa a mirada até onde se ensambla o peito. Fíxate na parte entre os ombros e o peito, que descende coma unha ladeira nos prados: Durante 30 anos máis aínda esta beleza atraerá lágrimas, dentes apertados pola paixón, nenos quentes de febre, cabezas durmidas, mans encalecidas. Esa beleza sen nome. Esa beleza que non sabe de si.
Mira con que delicadeza cae o teu estómago no centro, cara ao embigo, coma unha begonia en flor. Podes tocar a túa beleza. O movemento das nosas cadeiras é seguro e agocha o segredo dunha promesa de suave calma. Pero isto amedrenta os homes, eses homes que nos “tiran” e nos chaman parrochas. Sabes a que se parecen as nosas pernas vistas dende atrás? Son como azucenas xusto antes de abrirse.
Direiche qué homes merecen o noso respecto. Os homes que se entregan ao traballo para dar de comer aos seus, aos que están ao seu lado. Os que son xenerosos cos irmáns, cos amigos, con todo o que teñen. Os demais son pura merda. Poden ser guapos, atractivos ou feos, pero a fermosura non é esencial aos homes. Aos homes foilles dada outra clase de poder: Queiman. Despiden luz e calor. Ás veces converten a noite en día. A miúdo o destrúen todo. Os homes están feitos de cinza. Nós, de leite.
Permanece a túa lembranza na miña cabeza coma o tremor da luz nos luscos e fuscos deste mundo atormentado. Por iso, mentres caen as sombras desta noite de outono, dígoche eu agora: Si, madre, aínda sinto o que era pasar por diante dos homes, cando te desexaban de forma porcalleira ou bela. Parimos monstros, parimos santos, heroes e viláns. Parimos a todos os que non son nin unha cousa nin outra. A Xesús de Nazaré e a Xudas. Todo tipo de bondade e maldade sae de entre as nosas pernas, e mentres somos novas, todo tipo de bondade e de maldade desexa volver entrar alí. E agora miña nai, agora que fóra ladran nerviosos os cans, voume para a cama. Até mañá.
” Na memoria da miña irmá Uxía ” Que artículo tan maravilloso. Se nota que ha salido del alma de una mujer con sensibilidad .
Rosa, al leerlo he sentido ese nudo en la garganta que te atenaza cuando no quieres llorar, y no he querido hacerlo porque más que lágrimas , se merece una aclamación con voz estentórea .
Un abrazo